شادمانی و فرح ارزشـی و ضد ارزشی

واژه قرآنی «فرح» هیجان مثبت شدیدی است که آثار آن در رفتار دیده می‌شود، به طوری که فرد فرحناک از حالت عادی و تعادل رفتاری خارج می‌شود و کاری انجام می‌دهد که گویی مست شده است و عقل و خردی ندارد. از این رو برخی در ترجمه فارسی، آن را به بد مستی معنی کرده‌اند.

ضد فرح، یأس است که انسان را از حرکت باز می‌دارد و به شکل افسردگی شدید بروز می‌کند. یاس مرحله نهایی و سوم است؛ زیرا مرحله اول آن حزن و اندوه است که ضد سرور است، مرحله دوم حالت غم است که در رفتار خودنمایی می‌کند و حالتی به وجود می‌آید که گویی فضایی از مه و ابر تمام وجودش را احاطه کرده است.(چون غم واژه‌ای عربی از غمام به معنی ابر گرفته شده) و مرحله سوم، یأس است که از حرکت باز می‌دارد و گرفتار افسردگی می‌سازد. فرح گاه در دنیا و گاه در آخرت مطرح می‌شود.

از نظر قرآن، فرح در آخرت مطلقا برای اهل بهشت است و حالت طبیعی اهل بهشت است که با تعبیر «فرحین» در قرآن آمده است.(آل عمران، آیات 169 و 170)

اما فرح در دنیا به دو دسته ارزشی و ضد ارزشی تقسیم می‌شود. از نظر آموزه‌های قرآنی، فرح نسبت به داشته‌های مادی در دنیا بسیار منفی و ضد ارزشی است و خدا چنین افرادی را دوست نمی‌دارد. (قصص، آیه 76 )

اما دو فرح ارزشی است: 1. فرح نسبت به امور معنوی مانند بهره مندی از اسلام و فضل و رحمت الهی به جای جمع مال و ثروت مادی. (یونس، آیات 57 و 58)

2. فرح نسبت به پیروزی نظامی اهل اسلام و توحید بر کفر که خود نوعی از امور معنوی است نه مادی. (روم، آیات 4 و 5)

مسلمانان باید پیروزی را جشن بگیرند و به شادی و فرح بپردازند تا غیظ دشمن را از شکست دو چندان کنند و جنگ روانی علیه آنان براه بیندازند.