ریخت و پاش بدمستان و حسرت در قیامت

از نظر قرآن، رفتارهای بدمستانه انسان‌های صاحب ثروت، در روز قیامت برایشان حسرت‌آور خواهد شد.

در قرآن، برخی از افراد سرمایه دار جامعه به عنوان «ملأ»(به فتح میم و لام) معرفی شده اند. این اصطلاح برای کسانی به کار می‌رود که دارای امتیازات اجتماعی خاصی هستند به طوری که چشم پرکن های جامعه را تشکیل می‌دهند. اینان از نظر سرمایه و ثروت به چنان اندازه رسیده‌اند که برای نمایش و تفاخر زندگی خویش به ریخت و پاش و تبذیر رو می‌آورند. آنان نه تنها اسراف و زیاده‌روی در امور می‌کنند، بلکه سرمایه و ثروت را به هدر می‌دهند. تبذیر حالتی است که شخص چیزی را به کار می‌برد که هیچ بهره‌ای از آن نمی‌برد. مثلا غذای زیادی را سفارش می‌دهد و چند لقمه از آن را می‌خورد و بقیه را دور می‌ریزد؛ چنین روشی بدتر از اسراف است که به معنای زیاده روی در امری است؛ مانند زیاده روی در مسائل جنسی که دیگر به جنس مخالف بسنده نمی‌کند، بلکه به جنس موافق برای ارضای شهوات خویش رو می‌آورد.
اصولا «ملأ»، این افراد ممتاز جامعه، برای اینکه در جامعه دیده و شنیده شوند، به کارهای نابهنجار روی می‌آورند تا تمام نگاه ها را متوجه خود سازند. از این رو اهل تفاخر و فخرفروشی به هر شکل و گونه‌ای هستند؛ چنانکه قارون، یکی از ملأ های دربار فرعون، به نمایش تفاخری و چشم پرکنی در شهر می‌پرداخت و نگاه مردم را متوجه خود می‌ساخت تا این گونه دیده شده و برتری خویش را به رخ دیگران بکشد.(قصص، آیات 76 تا 85)
از نگاه قرآن، قارون یکی از کسانی بود که دچار بدمستی بود؛ از همین رو اصطلاح «فرح» یعنی شادی شدید هیجانی برای او به کار برده است؛ زیرا فرح، انسان را از حالت اعتدال و تعادل خارج می‌کند لذا فرحناکی در دنیا خوب نیست و خدا چنین افراد بدمست را دوست نمی‌دارد.(قصص، آیه 76)
بدمستان جامعه با ثروت و قدرت و دیگر امتیازات اجتماعی دنیوی در اجتماع پز می‌دهند و قیافه می‌گیرند، گویی از دماغ فیل افتاده‌اند. اینان در تبذیر که کار شیطانی است، استاد و پیشتاز هستند.(اسراء، آیه 27) از همین رو وقتی خرید می‌کنند، بیش از نیاز می‌خرند و ریخت و پاش می‌کنند و دور ریز زیاد دارند. بسیاری از اموال را بی آنکه از آن استفاده‌ای کرده باشند در ظرف اشغال می‌ریزند و هیچ اهمیتی هم نمی‌دهند؛ زیرا چنان از دارایی و ثروت برخوردار هستند که این ریخت و پاش‌ها و تبذیرها برایشان چیزی بشمار نمی‌رود. وقتی سخن می‌گویند از این اصطلاح بهره می‌برند که :یَقُولُ أَهْلَکْتُ مَالًا لُبَدًا؛ می‌گوید: چقدر ریخت و پاش داشتم که به حساب نمی‌آید.(بلد، آیه 6)
اعراب دوران جاهلیت وقتی کاری می‌کردند یا مجلسی را بر پا می‌داشتند؛ ریخت و پاش و تبذیر فراوان داشتند. وقتی از آنان سوال می‌کردند مجلس عروسی چطور بود، می‌گفتند: أَهْلَکْتُ مَالًا لُبَدًا؛ چنان ریخت و پاش کردم که نگو و نپرس!
در حقیقت این جمله یک اصطلاح در میان مرفهان بی‌درد جامعه جاهلی عربی بود؛ زیرا شخص مرفه بی‌دردی که خوشی مستش کرده و آنقدر ولخرجی می‌کند که حساب ندارد و به این ولخرجی کردنش افتخار هم می‌کند! این جمله را بیان می‌کرد.
اما قرآن به اینان هشدار می‌دهد که این ریخت و پاش ها و بدمستی‌ها در قیامت موجب حسرت و ندامت آنان می‌شود و ممکن است خدا در همین دنیا نیز مانند قارون، خودشان را با ثروتشان به قعر زمین فرو برد.(قصص، آیه 81؛ عنکبوت، آیه 40)
امروز جامعه ما نیز گرفتار همین بدمستان از «ملأ» است که با سوء‌استفاده از موقعیت های شغلی و رانت های مختلف اقتصادی و اطلاعاتی و غیره با پول‌های بادآورده و اختلاسی و نجومی و مانند آنها عروسی‌ها و مجالس آنچنانی برپا می‌کنند که نشانه ای از تفاخر و چشم پرکنی و تحقیر مردم با ثروت خویش است. خدا اینان را بزودی زود مجازات می کند و در قیامت گرفتار حسرت دوچندان خواهند شد.