هر كسي به طور طبيعي علاقه مند است تا محبوب دل ها باشد و مردم او را دوست بدارند. محبوبيت اگر چه آثار بسياري براي آدمي به همراه مي آورد ولي هيچ كسي نمي تواند از آرامشي كه در پي محبوبيت برمي خيزد چشم پوشي كند؛ زيرا محبوبيت نه تنها امنيت را براي او به ارمغان مي آورد بلكه سكونت و آرامش دروني را نيز براي او در پي خواهد داشت. هر كسي مي كوشد تا به هر شكلي شده محبوب دل ها شود؛ زيرا اگر محبوبيت تحقق يابد، آدمي بر دل ها حكومت مي كند و بندگي باطني، بردگي ظاهري را نيز به دنبال خواهد داشت و اشخاص، كوركورانه از وي پيروي و اطاعت مي كنند.
هر كسي در جست وجوي محبوبيت و حكومت بر دل ها، از ابزارهاي گوناگوني بهره مي برد. برخي با ابزار مال مي كوشند تا دل ها را به سوي خود جذب و جلب نمايند. برخي ديگر با احسان و كمك به ديگري يا مهر و محبت مي كوشند اين محبوبيت را براي خود ايجاد كنند.
هر يك از اينها با توجه به گرايش هاي گوناگون مردم تأثيراتي به جا مي گذارد. حتي ابليس و شياطين با وعده هاي دروغين و مستكبران و مستبدان با فريب و نيرنگ در جلب قلوب مردم مي كوشند و تأثيراتي را نيز به جا مي گذارند؛ از اين رو دولت هاي استكباري و مستبدي چون دولت فرعوني بر جان ها حكومت مي كند و مردمي را بنده خود مي سازد.
اصولا انسان به كسي كه محبت كرده گرايش دارد و اگر محبتي ديده، مي كوشد تا آن را پاسخ دهد. از اين رو اگر كسي به او مالي دهد يا تعليم و آموزشي بدهد، خود را بنده او مي داند و در كلام اميرمؤمنان علي(ع) است. من علمني حرفا فقد صيرني عبدا؛ هر كسي حرفي به من بياموزاند مرا بنده خود ساخته است و در همين چارچوب است كه آن حضرت خود را عبيد محمد(ص) مي داند كه ايشان را معارف بسيار آموخته است: انا عبد من عبيد محمد(ص)؛ من بنده اي از بندگان محمد(ص) هستم. به اين معنا كه ايشان دل در گروه محبت كسي دارد كه به ايشان چيزي آموخته است. پس هر كسي، به طور طبيعي علاقه مند به كسي مي شود كه خدمتي به او كرده است و اين گونه سپاسگزار او مي باشد. چنانكه در مثل آمده است: الانسان عبيد الاحسان.
ولايت و سلطه شيطاني نيز ريشه در محبت شخص به شيطان دارد؛ زيرا او را كسي مي داند كه خدمتي به او كرده است؛ هر چند كه در اين باور به اشتباه و خطا رفته و فريب و وسوسه ابليسي را، خدمت برشمرده است. به عنوان نمونه خداوند گزارش مي كند كه برخي از مردم تحت ولايت جنيان درمي آيند؛ زيرا گمان مي كنند كه ايشان اخبار غيب را در اختيارشان مي گذارند. (سوره جن)
محبت واقعي و محبوبيت جهاني
اينكه هر كسي سپاسگزار خدمتي است كه به وي مي شود و همين خدمت رساني عاملي در جلب و جذب دل هاي بشر دارد، امري پوشيده نيست؛ ولي اين محبت نه تنها كامل و تمام نيست، بلكه فراگير و پايدار هم نمي باشد. ازنظر آموزه هاي قرآني محبوبيت واقعي و جهاني را مي بايست در امري ديگر جست.
در روايات است كه اگر كسي بخواهد رابطه خود را با مردم اصلاح نمايد، گام نخست آن است كه رابطه خود را با خدا اصلاح كند. از امام حسن عسكري(ع) روايت است كه فرمود: من اصلح فيما بينه و بين الله اصلح الله ما بينه و بين الناس؛ كسي كه بين خود و خدايش را اصلاح كند، خداوند بين او و مردم را اصلاح مي كند. (جهادالنفس، حديث355)
براي اينكه انسان بين خود و خدا را اصلاح كند خداوند در قرآن راهكاري را ارايه كرده است. در اين راهكار مشخص شده كه اگر انسان آن را پيروي كند، محبوب خداوند مي شود و رابطه ميان خدا و خلق، رابطه محبت مي شود و هر يكي ديگري را محبوب خود مي شمارد. خداوند در آيه31 سوره آل عمران مي فرمايد: «قل ان كنتم تحبون الله فاتبعوني يحببكم الله و يغفر لكم ذنوبكم و الله غفور رحيم؛ بگو: اگر خدا را دوست داريد، از من پيروي كنيد تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشايد و خداوند آمرزنده مهربان است.»
در حقيقت راه اصلاح ميان خود و خدا، آن است كه انسان از آموزه هاي وحياني قرآن و سنت و سيره پيامبر(ص) پيروي كند و به همه آموزه هاي وحياني ايمان داشته باشد، نه اينكه به برخي مؤمن و به برخي ديگر كافر باشد؛ چنان كه برخي به ولايت امامان معصوم(ع) كافر هستند و ايمان ندارند و حقوق اهل بيت(ع) را در ولايت نمي پذيرند. (مائده، آيه3؛ نساء، آيه59 و احزاب، آيه33 و آيات ديگر)
نقش ايمان و عمل صالح
اگر كسي به طور كامل و تمام به همه آموزه هاي وحياني خداوند ايمان داشته و از آن اطاعت كند، اگرچه بر او گران و سخت باشد (بقره، آيه143؛ آل عمران، آيات32و 53) آن موقع است كه محبوب خداوند مي شود و از آثار اين محبوبيت آن است كه در ميان مردم محبوب مي گردد و همگان از جان و دل بنده وار جان، فداي او مي كنند و او را بر خود اولي و برتر مي شمارند و از خود براي او مي گذرند.
اطاعت از خدا و پيامبر(ص) و امامان معصوم(ع) در زندگي در دو عنوان ايمان و عمل صالح نمودار مي شود؛ چراكه اين دو، بال هاي پرواز آدمي به سوي خداوند است. (فاطر، آيه10) از اين رو خداوند به مردم مي فرمايد كه به جاي آنكه بخواهند محبوبيت ديگران را از طريق مال و ثروت به دست آورند كه محبوبيت ناپايدار و غيرواقعي است (انفال، آيه63) با ايمان و عمل صالح يعني اطاعت از خدا و پيامبر(ص) آن را به دست آوريد.
خداوند درباره رمز محبوبيت انسان مي فرمايد: ان الذين آمنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن ودا؛ كساني كه ايمان آورده و كارهاي شايسته كرده اند، به زودي خداي رحمان براي آنان محبتي در دلها قرار مي دهد. (مريم، آيه96)
در حقيقت رمز محبوبيت انسان را مي بايست در ايمان و عمل صالح جست؛ اگر كسي كارهاي نيكي انجام مي دهد و در حقيقت متوجه حسن فعلي است و به حسن فاعلي يعني اخلاص و ايمان اعتقادي ندارد و نيت او پاك و خالص نيست، باز هم خداوند براي او محبوبيتي در دل ها ايجاد مي كند ولي اين محبت، ناپايدار و موقتي و غيركامل است، ولي اگر همراه با ايمان و نيت خالص يعني حسن فاعلي باشد، اين جمع حسن فعلي و فاعلي موجب محبوبيت پايدار و كامل و تمام او در ميان خلق مي شود؛ زيرا چنين شخصي محبوب خداوند است و محبوب خداوند در ميان خلق هم محبوب خواهد بود.
