انسان موجودی شگفت انگیز است؛ زیرا از بی نهایت شدن ها و انقلاب ها برخوردار است و تا زمانی که در دنیا است و حتی پس از آن در عالم برزخ می تواند از این تغییرات مثبت و منفی سود برد؛ زیرا شاکله هر کسی را اعمال و افکار او می سازد؛ چنان که اعمال و افکار او را شخصیت او می سازد. این تبادل میان عمل و شخصیت موجب می شود تا انسان هماره در حال تغییر و تبدل باشد. خدا درباره این تغییرات دایمی به انسان هشدار داده و می فرماید به گونه ای عمل کنید که خود عمل و آثاری که به جا می گذارد، نیک و سازنده باشد، نه منفی و غیر سازنده.(بقره، آیات 126 و 162 و 285)
در باره آثار اعمال نیز می فرماید: وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ ؛ آنچه را از پیش فرستاده اند با آثار اعمال درج مى کنیم.(یس، آیه 12)
این ثبت الهی بیرون از وجود آدمی انجام نمی گیرد، بلکه در درون آدمی انجام می شود؛ از این روست که انسان با اعمال خوب و بد خویش، از خود چهره ای می سازد که ملکوت آن می تواند انسان فرشته یا انسان حیوان یا انسان سنگ باشد.(اعراف، آیه 179؛ فرقان، آیه 44)
پس همان طوری که اعمال خوب و نیک چون ایمان به قرآن و اسلام نورانیت را در دل آدمی می آفریند و انسان را صاحب نورانیت می کند که در آخرت و جهان بی خورشید، دارای نور باشد(حجرات، آیه 7؛ انعام، آیه 122؛ شوری، آیه 52؛ حدید، آیه 13) هم چنین با اعمال بد و زشت خویش آتشی در درون می آفریند که دوزخ و دوزخیان دیگر از آن می سوزند.(همزه، آیات 5 تا 9)
پس انسان باید مواظب باشد چه اعمالی را انجام می دهد. از همین روست که خدا می فرماید: إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا؛ اگر نیکی کنید به خودتان نیکی کردید و اگر بدی کردید به خودتان کردید.(اسراء، آیه 7)
در این جملات خدا با آوردن لام ملکیت بیان می کند که هر کسی مالک حقیقی اعمال خودش است؛ حال این اعمال خوب باشد یا بد باید بداند :«هرچه کنی، به خود کنی/گر همه نیک و بد کنی».
