وب نوشت

خدمت خلق خدا

خداوند در سوره ذاريات هدف از آفرينش را عبادت خويش مي شمارد و بزرگان بر اساس رواياتAllah2 تفسيري و فرهنگ اسلامي قرآني و برخي از آيات مرتبط عبارت ليعبدوني را به ليعرفوني تاويل و تفسير كرده و گفته اند كه مراد از مرا عبادت كنيد به معناي مرا بشناسيد است؛ زيرا عبادت در مفهوم قرآني به معناي شناخت عظمت خداوند و آفريده هاي او و تواضع و خشوع و خضوع در برابر آن عظمت است.

بنابراين عبادت در مفهوم قرآني ارتباط تنگاتنگي با شناخت خداوند از راه آفريده هاي او به عنوان آيات آفاقي( ديگرشناسي) و انفسي( خود شناسي) و تواضع و خشوع در برابر عظمت شناخته شده او دارد.

آدمي هنگامي كه در آيات انفسي (خود) و آفاقي ( هستي و آفريده هاي خداوند) تفكر و تامل مي كند در مي يابد كه همه آنان موجودات فقري و وابسته اي هستند كه خداوند آنان را به ريسمان ظل اللهي خود حفظ مي كند و اگر اين وجه الهي و ارتباط نباشد چيزي معنا و مفهوم وجود را با خود نخواهد داشت. اين بدان معناست كه هر چيزي به سبب اين ارتباط فقري با خداوند است كه معنا و مفهوم وجود مي يابد.
اگر موجودات هستي آفريده هاي خداوندي هستند كه همواره با ريسمان وجه اللهي آنان را حفظ و مديريت مي كند و به حكم ربوبيت و پروردگاري اش آنان را به سوي كمال و هدف مشخص رهنمون مي سازد، مي بايست هر موجود و آفريده اي با اين وجه الهي ديد و شناخت و نسبت به آن ارتباط برقرار كرد.
از آن جايي كه شناخت خداوند و ديدن وجه الهي او ( همان آيه و نشانه بودن هر چيزي) به معناي عبادت است، بنابراين در حوزه عمل نيز خدمت به هر نشانه و آيه و آفريده الهي به معناي عبادت است؛ زيرا شخص با توجه به اين كه ماموريت دارد تا بندگي و عبوديت كند مي بايست در خدمت پروردگار باشد و خدمت پروردگاري يعني توجه به مقام ربوبيت الهي كه در حقيقت اين مقام موجب مي شود تا هر موجودي به سوي كمال خويش حركت و بدان دست يابد.
ماموريت بشر در زمين به عنوان خلافت الهي عبوديتي است كه در پروردگاري وي معنا و مفهوم مي يابد. انسان ماموريت دارد كه در مقام ربوبيت طولي به خلافت الهي بنشيند و نشستن دراين مقام به معناي كارسازي و كارپردازي همه مخلوقات و آفريده هاي الهي است. اين بدان معنا خواهد بود كه هر كسي مي بايست در مقام عبوديت و ربوبيت قرار گيرد و اين كه گفته اند العبوديه كنهه الربوبيه بدان معناست كه ذات و كنه معنايي و مفهومي عبوديت انسان ربوبيت او نسبت به همه موجودات هستي است.
از اين رو خداوند در آيه 60 سوره هود ماموريت بشر را استعمار زمين مي شمارد و از وي مي خواهد كه در مقام عبوديت ، به ربوبيت طولي خويش اقدام كند و به عنوان خلافت الهي هر موجودي را به كمال لايق و شايسته خويش برساند.
بر اين اساس است كه سعدي شيرازي با تفسير درست از مفهوم قرآني عبوديت و عبادت مي سرايد: عبادت به جز خدمت خلق نيست. مفهوم و معناي خلق در اين آيه همان نگاه به وجه الهي اشيا و موجودات است كه اين كه همه را از منظر آفريده بودن و مخلوق بودن خداوندي بنگرد و به آن ها كمك و ياري كند تا به سرانجام برسند.
در انديشه و بينش قرآني هر موجودي آفريده اي از آفريده ها و ظل و شاني از شئون الهي مي باشد. اين تصور محوريت بخشي به خداوند و آفريدگاري و پروردگاري اوست و محور بخشي به خداوند به معناي ديدن خداوند در هر چيزي است كه در اين حالت آدمي پيش از آن كه چيزي را ببيند خداوند در همراه و پس و پيش آن ديده است و اگر به چيزي خدمتي مي كند در راستاي ديدن خداوند و عبوديت است.
اگر عبوديت انسان به معناي ربوبيت اوست هر كسي مي بايست در خدمت آفريده هاي خداوند و از جمله بشر باشد.
بر اين اساس است كه انسان هاي كاملي چون اهل بيت عصمت و طهارت (ع) براي دست يابي به مقامات عالي چون ابرار و سابقون است. آنان چنان كه در سوره دهر آمده است براي دست يابي به مقام برترين هاي قابل تصور، مفهوم عبادت را به شكل تجسمي معنا بخشيدند و با كمك به انسان هاي فقير و مسكين و اسير كه كافر بود به آدمي آموختند كه مقام عبوديت چيزي جز ربوبيت او نيست و او به كمك و دستگيري خلق خدا مي تواند كاري كند كه هر كسي به مقام شايسته خود برسد.
در حقيقت عبوديت در اين مفهوم مقام دستياري خداوند براي دست يابي هر كس و چيزي به مقام شايسته اوست. در اين مقام عبوديت كه مساوي و عين ربوبيت و پروردگاري است آدمي به مقام شايسته مي رسد.
بنابراين تربيت و پرورش فرزندان و ياري و كمك به دوستان و بلكه هر موجود و آفريده اي از آفريده هاي خداوندي عبادت است و كامل تر آن نمي توان تصور كرد.
از اين جا مي توان ارتباط تنگاتنگي ميان عبوديت و ربوبيت و نيز مسند خلافت الهي براي انسان يافت. انسان موظف است كه بر مسند خلافت الهي نشسته و به حكم ربوبيت به عبوديت او از راه كمك به خلق و آفريده هاي او عمل كند. از اين روست كه عمل صالح در مفهوم قرآني و هم چنين عبوديت كامل در خدمت به ديگري و نفس ( ايجاد بسترهاي دروني تعالي و تكامل) معنا و مفهوم مي شود.
بزرگان دين بر اساس سيره قرآني و الگوهاي عيني و عملي اهل بيت عصمت طهارت(ع) نيز بر اين رفتار و سيره بودند. از مرحوم صاحب جواهر نقل شده است كه اگر خداوند جان را بگيرد و سپس به تو باز گرداند و يا اين كه به تو بگويند كه تا چند روز ديگر زنده هستي چه مي كني ؟ آيا به عبادت و نماز صرف مي گذارني يا كار ديگر انجام مي دهي ؟
آن بزرگوار مي فرمايد كه اين مدت را به خدمت خلق خدا مشغول مي شوم ولو اگر شده در كنار در منزل مي نشينم و براي كساني كه استخاره مي خواهند استخاره مي گيرم.
اين نگرش است كه عبادت را به گونه اي ديگر معنا مي كند. خدمت به آفريده هاي الهي و توجه به وجه الله است كه آدمي را به كمالات لايق و شايسته بشري مي رساند و افزون بر انجام تكليف و ماموريت و وظيفه خلافت الهي شخص را به عالي ترين درجات بالا مي برد.
اصولا نگرش اسلام و قرآن به موجودات نگرشي ربوبيت است و از اين روست كه بهترين عبادت احسان و انفاق و نيكوكاري به ديگري از انسان و غير انسان دانسته شده است.
مومن در بينش و نگرش قرآني كسي است كه به همه آفريده هاي به عنوان موجودات مستحق خدمت مي نگرد و اگر دست به دعا و نيايش برداشت از خداوند مي خواهد كه هر گرسنه اي از انسان و غير انسان و يا كافر و مومن سير كند و هر بي پوشاكي را بپوشاند و هر بينوايي را نوا و هر بي پناهي را پناه و هر اسيري را آزاد سازد.
اين همان تفكر فراساختاري به مفهوم عبادت درتصوير و ترسيم قرآني است كه مي بايست به آن دست يافت و از مجموعه كليشه اي و بسته كنوني از عبادت و شريعت رست و به كمال مفهومي آن رسيد.

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا