حکومت جهانی اسلام در آخر الزمان

بسم الله الرحمن الرحیم

آخرالزّمان واپسین دوران از دنیا است که پس از آن بساط عالم دنیا برچیده می شود و عالم آخرت آغاز می شود. پس آخر زمان، پایان دنیا و پیوستن به قیامت است. اما همین مقطع زمانی که می توان آن را به یک معنا عصر عالم دنیا دانست، تحولات عظیم تاریخی رخ می دهد که بر اساس مشیت و سنت های حکیمانه الهی در عالم تکوین و تشریع ، سرنوشت بسیاری از امور مشخص می شود.

از جمله جبرتاریخی که برای انسان و اجتماعات بشری رقم می خورد، پایان دوران کفر و سلطه و هیمنه اسلام با حکمرانی بندگان صالح و حجت ها و اولیاء الهی است.

اشراط الساعه از نظر قرآن

خدا در قرآن می فرماید: فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ ؛ آيا كافران جز اين انتظار مى ‏برند كه ساعت رستاخيز به ناگاه بر آنان فرا رسد،  و نشانه ها علامات آن اينك پديد آمده است. پس اگر رستاخيز بر آنان دررسد، ديگر كجا جاى اندرزشان است. (محمد، آیه ۱۸)

اشراط جمع «شَرَط» به معناى نشانه يا ابتداى شىء است ؛ و ساعت نیز به جزئى از اجزاى شبانه روز گفته مى‌شود و مقصود از آن در آیه همان قيامت است. بنابراين، مراد از اشراط الساعه نشانه‌هايى است كه پيش از قيامت يا در آستانه ظهور قيامت، واقع مى‌شود.

مفسران، برخى از تحولات اجتماعى و همچنين فروپاشى نظام تکوین و درهم پيچده شدن و تبديل آسمان و زمين پيش از ظهور قيامت را كه در آيات گوناگونى به آنها اشاره شده، از نشانه‌هاى قيامت دانسته‌اند. در روايات نيز بر تحولات اجتماعى و دگرگونيهاى كيهانى كه پيش از قيامت واقع مى‌شود عنوان اشراط‌الساعه اطلاق شده است.

بر اين اساس مى‌توانيم اشراط الساعه را سلسله‌اى از حوادث اجتماعى و طبيعى بدانيم كه از زمان بعثت رسول اكرم(صلى الله عليه وآله)آغاز، و تا فروپاشى كامل نظام طبيعت ادامه مى‌يابد و همه آنها را مى‌توان نشانه‌هايى از ظهور قيامت دانست.

به سخن دیگر مى‌توان مجموعه اشراط الساعه را به دو بخش اساسى تقسيم‌كرد: 1.‌تحولات اجتماعى كه در حلقه پايانى حيات دنيا رخ مى‌دهد. 2. دگرگونيهاى كيهانى كه به فروپاشى نظام دنيا و ظهور قيامت مى‌انجامد.

براساس آیات قرآنی برخی از نشانه های الهی پیش از قیامت یعنی در آخرالزمان: «يَومَ يَأتى بَعضُ آیاتِ رَبِّكَ» (انعام، آیه 158) که با تغییرات اساسی در نظام دنیوی همراه است شامل: جمع شدن خورشید و ماه(قیامت، آیه 9)، ظهور دود و گاز روشن و نمایان در آسمان(دخان، آیه 10)، تکویر یعنی تاریک شدن و جمع و پیچیده شدن خورشید و ماه(تکویر، آیه 1)، حرکت شدید و دورانی آسمان(طور، آیه 9)، گداخته شدن آسمان(معارج، آیه 8)، سستی، شکاف و ریزش آسمان(حاقه، آیه 16؛ فرقان، آیه 25؛ انفطار، آیه 1؛ مرسلات، آیه 9؛ تکویر، آیه 11)، درهم پیچیده شدن آسمان(انبیاء، آیه 104)، زلزله شدید(زلزال، آیات 1 و 2)، فروپاشی کوه ها(حاقه، آیه 14؛ قارعه، آیه 5)، دگرگونی دریا و آتشین شدن آن(تکویر، آیه 6؛ انفطار، آیه 3) و مانند آنها است که با عبارت ها و تعابیر گوناگون در این آیات و آیات دیگر مطرح شده است.

البته این تغییرات اساسی که با فروپاشی نظام دنیوی و تبدیل و جایگزین شدن آن با نظام اخروی همراه خواهد شد؛ چنان که خدا می فرماید: يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُوا لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ؛ روزى كه زمين به غير اين زمين و آسمانها به غير اين آسمانها مبدل گردد؛ و مردم در برابر خداى يگانه قهار ظاهر شوند. (ابراهیم، ایه ۴۸) پس از آن خواهد بود که تغییرات اساسی در نظام اجتماعی انسان ایجاد شود.

به سخن دیگر، پیش از فروپاشی نظام کنونی و جایگزین شدن نظام اخروی به جای نظام دنیوی، تغییراتی اساسی در نظام اجتماعی انسانها نیز رخ می دهد که از آن به تحولات آخرالزمانی یاد می شود.

شاید مراد این است كه وقوع قیامت و برپا شدن حساب و كتاب به مقدماتی نیاز دارد كه از جملۀ این مقدمات، آفرینش انسان و به دنبال آن جدا شدن و متمایز گردیدن انسانهای صالح از فاسد و پرهیزگار از بدكار، و سرانجام، مرگ آنان است. بدین سان، به طور قطع می‌توان گفت كه پاره‌ای از مقدمات و علامتهای وقوع قیامت متحقق شده است (ترجمه المیزان، طباطبایی، ج ۱۸ ، ص ۲۳۷).

در اناجیل مسیحیان نیز به اشراط الساعه اشاره شده است که شامل مطالبی از این دست است: خورشید تاریك می‌گردد؛ ماه نور خود را باز می‌گیرد؛ ستارگان از آسمان فرو می‌ریزند؛ قوای افلاك متزلزل می‌شود؛ دریاها شوریدن آغاز می‌كنند؛ جنگهایی میان امتها و مملكتها رخ می‌دهد؛ قحطیها و اغتشاشها در می‌گیرد؛ برادر برادر را و پدر فرزند را هلاك خواهد كرد و فرزندان بر والدین خود خواهند شورید و دجال ظهور خواهد كرد (مرقس، باب ۱۳؛ متى، ۲۰:۲۱-۲۳)

در احادیثی که در منابع روایی شیعه آمده، علامت‌های دیگری برای برپایی قیامت بیان شده است؛ طلوع خورشید از مغرب، ماه‌گرفتگی‌هایی در مشرق، مغرب و جزیرة العرب، خروج یأجوج و مأجوج، خروج دجال، خروج دابة الارض، آتشی که از عدن خارج می‌شود و مردم را به سوی محشر سوق می‌دهد.( شیخ صدوق، الخصال، ص۴۳۱-۴۳۲.) فرود حضرت عیسی(همان) از جمله این موارد است که البته در منابع روایی اهل‌سنت نیز نقل شده است.( ابن ماجه، سنن، ۱۴۰۱ق-۱۹۸۱م، ج۲، ص۱۳۶۳-۱۳۴۲؛ ابن حنبل، مسند، ۱۴۰۱ق-۱۹۸۱م.، ج۱، ص۴۰۵؛ دارمی، سنن، ۱۴۰۱ق-۱۹۸۱م، ص۱۲۳.)

همچنین از بعثت پیامبر(ص)، قیام حضرت مهدی(عج) و دمیده‌شدن در صور به عنوان نشانه‌های قیامت یاد شده است.( صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۰۳.)

تحولات اجتماعی آخرالزمان

با توجه به آیات و روایات بسیاری که درباره اشراط الساعه و حوادث و رخدادهای آخرالزمان مطرح شده می توان گفت که تحولات اجتماعی در جوامع انسانی از مهم ترین اشراط الساعه است که این امر با ظهور پیامبر(ص) به عنوان پیامبر آخر الزمان آغاز و ادامه یافته است؛ البته تحولات اساسی در بخش نهایی زمان بقای نظام دنیوی رخ خواهد داد که در این جا به برخی از مهم ترین آنها اشاره می شود.

1. حاکمیت اسلام: خدا به صراحت در قرآن از وعده الهی حاکمیت دینی سخن به میان می آورد که بدان دین رضایت داده است.(نور، آیه 55) بر اساس آیات قرآنی تنها دینی که خدا بدان رضایت داده و آن را می پذیرد، همان دین اسلام است.(آل عمران، آیات 19 و 85) هر چند که کامل ترین شریعت در شرایع اسلامی (مائده، آیه 48؛ شوری، آیه 13) همان شریعت خاتم الانبیاء(ص) حضرت محمد مصطفی(ص) است(مائده، آیه 3؛ احزاب، آیه 40) و همه بشریت از جمله پیروان دیگر شرایع اسلامی از مسیحی و یهودی می بایست به این شریعت ایمان بیاورند(اعراف، آیه 158؛ نساء، آیه 79؛ انبیاء، آیه 107) و اگر ایمان نیاورند مورد توبیخ قرار می گیرد(مائده، آیات 15 و 19 و 65؛ بقره، آیات 41 . 136؛ آل عمران، آیات 20 و 70 و 71 و 110)، ولی شرایع دیگر هم چنان در آخر الزمان به عنوان اسلام باقی خواهند ماند، هر چند که آن دین کامل نیست که مرضی الهی باشد. از همین روست که در قرآن کریم از هیمنه اسلام و شریعت محمدی(ص) سخن به میان می آید که به معنای حذف دیگر شرایع اسلامی نخواهد بود.(مائده، آیه 48)
2. حاکمیت توحید: از آن جایی که حاکمیت برای اسلام خواهد بود، دیگر انواع شرک تحت حاکمیت اسلام از میان می رود و دین توحید حاکمیت می یابد.(نور، آیه 55) بر اساس آیه 105 سوره انبیاء به سبب اضافه شدن «بندگان» به «خدا»، ایمان و توحید آنان روشن می شود و با توجه به کلمه «صالحون»، همه شایستگی های آنها اعم از عمل و تقوا، علم و آگاهی، قدرت و قوت، و تدبیر و نظم و درک اجتماعی به ذهن می آید. بنابراین هنگامی که بندگان با ایمان، این شایستگی ها را برای خود فراهم سازند، خداوند نیز یاری می کند تا آنان بر مستکبران غلبه یابند، دست های آلودهشان را از حکومت بر روی زمین کوتاه کنند و دارنده میراث های آنها گردند.
3. حکومت جهانی صالحان: از نظر قرآن، از مهم ترین تحولات اجتماعی که سنت الهی بر آن سامان یافته است، حاکمیت و حکومت جهانی صالحان بر همه زمین است، به طوری که دیگر ظالمان و مستکبران بر جهان حاکمیتی نخواهند داشت و عدالت صالحان حاکمیت می یابد.(انبیاء، آیه 105) علامه طباطبایی در تفسیر این آیه، پس از اشاره به اختلاف نظر فراوانی که در میان مفسران در زمینه مراد از این آیه وجود دارد، و همچنین بیان دیدگاه خود در این زمینه، می‌فرماید: آنچه از همه مطالب برآمد این شد که خدای سبحان به کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام می‌دهند، وعده می‌دهد که به زودی جامعه ای برایشان تکوین می‌کند که جامعه به تمام معنا صالح باشد، و از لکه ننگ کفر و نفاق و فسق پاک باشد، زمین را ارث برد و در عقاید افراد آن و اعمالشان جز دین حق، چیزی حاکم نباشد، ایمن زندگی کنند، ترسی از دشمن داخلی یا خارجی نداشته باشند، از کید نیرنگ بازان، و ظلم ستمگران و زورگویی زورگویان آزاد باشند؛ و این مجتمع طیب و طاهر با صفاتی که از فضیلت و قداست دارد هرگز تا کنون در دنیا منعقد نشده و دنیا از روزی که پیامبر (ص) مبعوث به رسالت گشته تا کنون، چنین جامعه ای به خود ندیده، ناگزیر اگر مصداقی پیدا کند، در روزگار مهدی (ع) خواهد بود؛ چون اخبار متواتری که از رسول خدا (ص) و ائمه اهل بیت (ع) در خصوصیات آن جناب وارد شده از انعقاد چنین جامعه ای خبر می‌دهد. (ترجمه تفسیر المیزان، ج ۱۵، ص ۲۱۵) باید توجه داشت که براساس یک سنت تغییرناپذیر الهی، حاکمیت نهایی جهان از آن صالحان و مستضعفان است و بالاخره روزی جهان در اختیار صاحبان واقعی آن؛ یعنی بندگان صالح و مؤمنان به خدا و رسول او، قرار می‌گیرد. در این روز جهانیان طعم شیرین عدالت، امنیت و معنویت را می‌چشند و بی هیچ بیم و هراسی خدای یگانه را پرستش می‌کنند. اما پرسش این است که این سنت الهی به دست چه کسی محقق خواهد شد؟ تردیدی نیست که امام مهدی (ع) تنها تحقق بخش این سنت الهی در تاریخ است و جز او کسی نخواهد توانست وعده خدا بر حاکمیت صالحان را محقق کند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که چون امام مهدی (ع) تنها ذخیره الهی برای تحقق سنت یاد شده است، خداوند او را از راه‌های گوناگون یاری خواهد داد تا بتواند سنتش را در میان بندگان جاری و وعده اش را محقق سازد. در این صورت جایی برای این پرسش که آن حضرت چگونه در برابر همه دنیای ظلم می‌ایستد و چگونه قدرت‌های نظامی و سیاسی زمان ظهور را در هم می‌شکند؟ باقی نمی ماند.( امام مهدی (عج) و سنتهای الهی، ابراهیم شفیعی سروستانی  ، موعود، ش ۳۴، آبان و آذر ۱۳۸۱: ص ۴۶ – ۵۱) در تفسیر آیه 105 سوره انبیاء از امام محمد باقر(ع) نقل شده است: «هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ یَبْعَثُ اللَّهُ مَهْدِیهُمْ بَعْدَ جَهْدِهِمْ فَیعِزُّهُمْ وَ یذِلُّ عَدُوَّهُمْ؛ یعنی این بندگان صالح، همانا آل محمد هستند که خداوند، مهدی  آنان را پس از کوشش ایشان مبعوث می کند. پس ایشان را عزّت داده، دشمنانشان را ذلیل خواهد کرد». البته روشن است مفهوم این روایت، انحصار نیست؛ بلکه بیان یک مصداق عالی و آشکار است و این تفسیرها، هرگز عمومیت مفهوم آیه را محدود نمی کند. بنا براین در هر زمان و در هر جا بندگان صالح خدا قیام کنند، پیروز و موفق خواهند بود و سرانجام وارث زمین و حکومت آن خواهند شد.
4. خروج سفیانی: خروج سفیانى و گرفتارى او و لشکریانش به عذاب الهى در آخرالزّمان از جمله تحولات مهم اجتماعی است که رخ خواهد داد(سباء، آیه 51)؛ زیرا احتمالات گوناگونى در آيه داده شده است: يكى اين‌كه مربوط به قيامت باشد. ديگرى درباره دنيا هنگام قبض روح يا عذاب الهى باشد؛ ولى مى‌توان گفت: به قرينه «وحيل بينهم و بين ما يشتهون كما فعل باشياعهم»، آيه فوق بيانگر حالت دنياى آنان است؛ زيرا در قيامت همه يك‌جا براى حساب‌رسى جمع مى‌شوند؛ چنان‌كه آيه 102 هود و 50 واقعه روشنگر آن است. در روايات بسيارى از شيعه و اهل سنّت اين افراد با عنوان سفيانى و پيروان معرفی شده اند.( تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۳۷۴ ؛ بحار الأنوار، ج۳۳، ص۱۵۷؛ کتاب سلیم بن قیس، ص۷۷۵؛ بحار الأنوار، ج۵۲، ص۱۸۵ و ۲۵۲ و ۳۱۵؛ تفسیر القمی، ج۲، ص ۲۰۴ و ۲۰۵؛ الغیبهْ للنعمانی، ص۳۰۴)
5. اجتماع شیعیان : اجتماع و گردهمآیی اصحاب مهدى موعود(علیه السلام)و شیعیان از سوى خداوند، هنگام ظهور او در آخرالزّمان از جمله تحولات اجتماعی آخر الزمان است(بقره، آیه 148)؛ زیرا در اخبار اهل‌بيت(عليهم السلام) روايت شده كه مقصود از «يأت بكم الله…» اصحاب مهدى(عليه السلام) در آخرالزّمان است و در روايتى ديگر آمده كه آنان همه شيعيان ما هستند كه خداوند آنان را از تمام شهرها به سوى امام مهدى(عليه السلام)گسيل مى‌دارد. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)
6. جنگ جهانی: رها شدن مردم به حال خود در آخرالزّمان و ابتلاى آن‌ها به جنگ جهانى از جمله تحولات آخرالزمانی است(کهف، آیات 98 و 99)؛ زیرا «تركنا» عطف بر «جعله دكّاء» است؛ بنابراين، مضمون «و تركنا» نيز به حوادث پيش از قيامت مربوط مى‌شود و «يومئذ» نيز بر اين مبنا، روزهاى نزديك به قيامت خواهد بود. ضمير «بعضهم» به مرجعى معنوى، مانند «النّاس» باز مى‌گردد و مقصود از «يموج فى بعض»، داخل شدن برخى بر برخى ديگر است كه شايد به هجوم و تجاوزگرى گروهى از انسان‌ها به گروهى ديگر اشاره باشد. (مجمع‌البيان، ذيل آيه)
7. خروج دابه الارض سخنگو : خداوند، جنبنده‌اى سخنگو را از زمین در آخرالزّمان بیرون می آورد که خود یکی از آیات و نشانه های آخر الزمان است.(نمل، آیه 82) هر چند در آیات قرآنی دابه الارض به هر جنبده ای از انسان و غیر انسان از جانوران اشاره دارد(نحل، آیه 61؛ هود، آیه 6)، ولی در آیات قرآنی به خصوص انسان نیز اطلاق شده است.(انفال، آیه 22) در متن برخي از احاديث شيعه دابه الارض بر رجعت اميرمومنان علي (ع) منطبق شده است.( الکافي، ج1، ص197؛ بصائر الدرجات، ص 200؛ بحار الأنوار، ج39، ص 243، به نقل از کنز الفوائد، ج53، ص110، به نقل از منتخب البصائر، تأويل الآيات الظاهرة، ص 399؛ بحار الأنوار، ج39، ص 243، به نقل از کنز جامع الفوائد، تأويل الآيات الظاهرة، ص 400؛ بحار الانوار ج 53 صفحه 52) این تعبیر که در روایات وارد شده که عصای موسی و انگشتر سلیمان که رمز قدرت و پیروزی و حکومت است با او است قرینه‌ای است بر اینکه دابة الارض یک انسان بسیار فعال است نه یک حیوان؛ و نیز اینکه در روایات وارد شده که مؤمن و کافر را نشانه‌گذاری می‌کند و صفوفشان را مشخص می‌سازد با انسان سازگار است. سخن گفتن با مردم که در متن آیه قرآن به عنوان توصیف او آمده نیز مناسب همین معنی است.( مجمع البیان ذیل آیه 82 سوره نمل)  البته ابو الفتوح رازی در تفسیر خود ذیل آیه فوق می‌نویسد: بر طبق اخباری که از طریق اصحاب ما نقل شده،” دابة الارض” کنایه از حضرت مهدی صاحب الزمان ع است (تفسیر ابوالفتوح رازی، ج 8 ، ص 423)
8. خلافت شیعیان: وعده خداوند به جانشینى شیعیان در آخرالزّمان از مهم ترین تحولات اجتماعی آن زمان است(نور، آیه 55)؛ زیرا از امام سجاد(عليه السلام) روايت شده كه در پى تلاوت آيه «وعدالله الّذين آمنوا…» فرمود: سوگند به خدا! آنان شيعيان ما اهل بيت هستند كه خداوند به سبب مردى از خاندان ما ـ كه مهدى(عج) اين امّت باشد – آنان را خليفه روى زمين قرار خواهد داد…». (نورالثقلين، ذيل آيه)
9. رجعت کافران محض: همان طوری که رجعت مومنان محض چون امیرمومنان امام (ع) جزو تحولات اجتماعی مهم آخر الزمان است، هم چنین رجعت کافران محض از نشانه های آخر الزمانی است؛ زیرا بر اساس آیات قرآنی اراده الهى بر بازگرداندن دسته‌اى از کافران هر امّت به دنیا، در آخرالزّمان تعلق گرفته است(نمل، آیه 83)؛ چرا که دلالت آيه ياد شده بر رجعت از آن جهت است كه مسأله نفخ صور در آيات بعدى مطرح شده و اين قرينه‌اى است بر اين‌كه مقصود از اين حشر، حشر روز قيامت نيست،بلكه حشرى است كه در دنيا صورت مى‌گيرد و با خروج «دابّة الارض» ارتباط دارد. افزون بر اين، در قيامت همه كافران بدون استثنا محشور مى‌شوند؛ ولى حشر در اين آيه به دسته‌اى از كافران هر امّت مربوط مى‌شود. اين نيز قرينه ديگرى است بر اين‌كه مقصود از حشر در اين آخر الزمان و در دنیا است نه آخرت.
10. نزول حضرت عیسی(ع): از مهم ترین تحولات اجتماعی، نزول عیسى(علیه السلام) در آخرالزّمان و ایمان آوردن اهل کتاب به او پیش از وفاتش است.(نساء، آیه 159؛ زخرف، آیات 57 تا 61) البته برداشت فوق بر اين اساس است كه مرجع ضمير «به»، عيسى(عليه السلام) باشد؛ چنان‌كه آيات سابق نيز درباره عيسى(عليه السلام)است. (مجمع‌البيان، ذيل آيه) هم چنین نكته فوق بر اين اساس است كه مرجع ضمير «انّه» نزول عيسى(عليه السلام) در آخرالزّمان باشد.(الميزان، ذيل آيه)
11. هجوم یاجوج و ماجوج: یکی از مهم ترین تحولات اجتماعی که با جنگ جهانی آخر الزمان نیز مرتبط است، پیش‌گویى قرآن به هجوم سریع و فتوحات فراگیر یأجوج و مأجوج در سراسر زمین در آخرالزّمان است(انبیاء، آیه 96)؛ زیرا . اضافه شدن لفظ عموم «كل» بر اسم نكره «حدب» نشان‌مى‌دهد كه ماجراى يأجوج و مأجوج به سرزمين خاصّى مربوط نيست; بلكه شامل تمام سرزمين‌ها و جهان خواهد بود. بر اساس آیات قرآنی این درگیرى یأجوج و مأجوج پس از ویرانى سد ذوالقرنین در آخرالزّمان خواهد بود(کهف، آیات 98 و 99)؛ البته نكته فوق بر اين اساس است كه مرجع ضمير «بعضهم» به يأجوج و مأجوج برگردد.
12. فرجام نیک : همان طوری که خدا در قرآن به فرجام نیک حزب الله و امت اسلام تاکید داشته و غلبه دنیوی و فلاح اخروی آنان را اثبات می کند، هم چنین در قرآن به نگرش مثبت و امیدآفرینى کتاب‌هاى آسمانى به فرجام نیک جامعه بشرى در آخرالزّمان اشاره می کند که افزون بر این که بیانگر یک امر تاریخی و وعده الهی است، هم چنین انگیزه بخش برای انسان و امت های اسلام در همه شرایع است تا در مسیر خویش استقامت ورزند و نومید نشوند و عاقبت خیر را برای خویش امید داشته باشند.(انبیاء، آیات 105 و 106)
13. وارثان زمین: از نظر قرآن از مهم ترین تحولات اجتماعی آن است که کافران از زمین حذف شده و همه زمین به صالحان به ارث می رسد.(انبیاء، آیه 105)
14. امنیت جهانی : در آخر الزمان امنیت جهانی برای همه اهل توحید و مومنان به شرایع اسلامی فراهم می شود و جنگ و خونریزی و ظلم و ستم و بی عدالتی از اجتماع بشری رخت بر می بندد و آرامش و آسایش برای آنان فراهم می شود.(نور، آیه 55)
15. اکثریت اصحاب یمین: هر چند که اقلیتی از سابقون مقربون در آخرالزمان زیست می کنند، ولی اکثریت بشریت را اصحاب یمین تشکیل می دهد که با نیکی و برّ با هم زیست می کنند؛ چرا که اصحاب یمین از ابرار هستند و رهبری آنان را سابقون مقربون به عهده دارند.(واقعه، آیات 11 تا 14 و 38 تا 40)

باید توجه داشت که علم الهی در دایره زمان قرار نمی گیرد تا در باره این امور شکی ایجاد شود؛ زیرا علم الهی در هستی به مانند حضور اشیاء در نزد اوست که بدان بصیرت و بینایی دارد؛ بنابراین ، در باره پیشینان و پسینیان علم حضوری و شهودی دارد و هیچ محدودیتی علمی برای خدا نیست.(حجر، آیه 24) در ضمن این امور از سنت های الهی است که خدا در تکوین و تشریع جاری و ساری کرده و می کند؛ زیرا مشیت حکیمانه الهی به این امور تعلق گرفته است.