اعتقادی - کلامیتاریخیمعارف قرآنیمقالات

حضرت عیسی بن مریم(ع) در قرآن

samamosیکی از پیامبران بزرگ الهی که به عنوان اولوالعزم شناخته می شوند، حضرت عیسی (ع) پسر حضرت مریم (س) است. وی چنان در مسیر عبودیت و عدالت گام برداشت و هیچ از فرمان الهی کوتاه نیامد که به مقام شامخ اولوالعزم رسید؛ زیرا تنها کسانی به این مقام می رسند که در انجام ماموریت خویش و حرکت در مسیر تعالی و کمال، چنان استوار و صاحب عزم قوی باشند که کوچک ترین کوتاهی از ایشان سر نزند.

عیسی پسر مریم (ع) چنان بود که خداوند در مقام تبیین فضایل وی ، او را به آیه و کلمه طیب الهی ستوده و ایشان را موید به روح القدس دانسته و هر فضلیتی را برای او به اثبات رسانیده است.

آن چه در پی می آید، نگاهی گذرا و شتاب زده به برخی از آیات قرآنی درباره مقام و منزلت آن پیامبر عظیم الشان است. باشد با تکریم و تعظیم و تجلیل ایشان ، خداوند ما را از محبان و دوستداران آن پیامبر بزرگ الهی قرار دهد و از آثار محبت به ایشان برخوردار گردیم.

عیسی (ع) در منابع تاریخی

عیسی پسر حضرت مریم (ع) که در تعبیر قرآنی از وی به عنوان مسیح و بنده خدا(عبدالله ) یاد می شود، یکی از پیامبران بنی اسرائیل و از جمله انبیای اولوالعزم الهی ، دارای شریعت و کتاب وحیانی است. وی در آموزه های قرآنی به القابی چون کلمه الله ، روح الله ، مسیح و مانند آن ستوده شده است. دارای شخصیتی آبرومند، نسبی بزرگوار و کریم و شریف ، انسانی صالح و مقرب درگاه الهی است.(المیزان، علامه طباطبایی، ج 3 ، ص 281)

در کتاب الکامل فی التاریخ ، نوشته ابن اثیر بغدادی درباره تاریخ ولادت وی آمده است: برخی ولادت آن بزرگوار را در سال 65 پس از چیرگی اسکندر بر سرزمین بابل و اشغال ایران و 6 ماه پس از تولد حضرت یحیی بن زکریا (ع) دانسته اند.

حضرت مریم (س) مادر آن حضرت(ع) از ترس پادشاهان بنی اسرائیل وی را به مصر منتقل کرد و ایشان مدت 12 سال پنهانی در مصر زیست. سپس به شام بازگشت و در شهری از شهرهای فلسطین به نام ناصره اقامت گزید. از این روست که به پیروان وی نصارا می گویند.

آن حضرت (ع) در سی سالگی به طور رسمی نبوت خویش را آشکار کرد که با مخالفت شدید یهودیان رو به رو شد به گونه ای که در صدد کشتن وی برآمدند. خداوند آن حضرت (ع) را به وسیله جبرئیل نجات داده و به آسمان بالا برد. دشمنان وی شخصی دیگر را که همانند وی بود به دار آویختند و کشتند.(الکامل فی التاریخ ، ابن اثیر، ج 1 ، صفحات 307 تا 318)

گفتنی است که طبق روایات و گفته مفسران بر اساس آیات 157 تا 159 سوره نساء ، آن حضرت دوباره ظهور خواهد کرد و در میان امت خویش حاضر خواهد شد.(الکشاف، زمخشری، ج 1 ، ص 589 و نیز مجمع البیان ، طبرسی، ج 1 و2 ، ص 759 و نیز ج 3 و4 ص 210)

ارهاصات پیامبری

آن حضرت (ع) در کودکی و پیش از بعثت دارای معجزات و امور خارق عادتی بود که در اصطلاح علمی به آن ارهاص می گویند. (التعریفات ، جرجانی، ص 34)

از جمله این ارهاص ها می توان به پیدایش خرمای تازه از درخت خشک برای حضرت مریم(س) اشاره کرد که در آیات 24 تا 26 سوره مریم به آن ها در قرآن پرداخته و گزارش شده است. از دیگر ارهاصات وی می توان به سخن گفتن با مادر و تسلای وی هنگام تولد(همان ) سخن گفتن در گهواره با مردم و بشارت به نبوت خود و کتاب انجیل(آل عمران آیات 45 تا 49 و نیز مریم آیات 29 و30) ، تولد و به دنیا آمدن بدون پدر (آل عمران آیات 45 و 47 و مریم آیات 17 تا 21) ، ظاهر شدن چشمه آب با ضربه های پای آن حضرت (ع) هنگام تولد و بهره مندی مادر از آن (مریم آیه 24) و برخورداری حضرت مریم(س) از رزق و روزی های ویژه الهی (ال عمران آیات 36 و37) اشاره کرد.

همه این امور و معجزات از نشانه های پیامبری آن بزرگوار و بیانگر مقام و منزلتی است که آن حضرت (ع) در پیشگاه خداوندی داشت و مادرش نیز از آن بهره برده است.

خداوند در آیات 16 و 19 سوره مریم از تزکیه الهی حضرت عیسی (ع) پیش از تولدش سخن به میان می آورد و پاکی و رشد معنوی وی را خود تضمین و ضمانت می کند و در آیه 55 سوره آل عمران تبیین می کند که این تطهیر و تزکیه آن حضرت (ع) به امر و عنایت خاص الهی بوده است.

آیه 50 سوره مومنون نیز توضیح می دهد که رشد و تربیت حضرت عیسی (ع) در کنار مادر تحت نظارت الهی بوده و در آیات 51 و 52 سوره آل عمران و نیز آیات 63 و 64 سوره زخرف بر این عنایت خاص و نظارت ویژه تاکید می کند.

ولادتی همانند آفرینش آدم(ع)

در تحلیل قرآنی نسبت به چگونگی ولادت آن حضرت (ع) این معنا همواره مورد تاکید و اهتمام خاص بوده است که ولادت آن حضرت و آفرینش وی همانند آفرینش حضرت آدم(ع) یک استثنا بوده است.(آل عمران آیه 59) این بدان معناست که اگر حضرت آدم(ع) بی پدر و مادری آفریده شده است، آن حضرت (ع) نیز بی پدری آفریده می شود. شگفت این که آن حضرت(ع) برای از میان بردن هر گونه تردیدی درباره امکان وقوعی آفرینش بی پدر و مادر، خود با اراده الهی گلی را به شکل پرنده ای در آورده و در آن می دمد و آن را زنده می کند تا نوعی مشابهت و همانند خود را با حضرت آدم(ع) به این طریق تاکید نماید.

آیه 171 سوره نساء و نیز 91 سوره انبیاء و 12 سوره تحریم، به آفرینش خاص و استثنایی آن حضرت (ع) که با عنایت خاص الهی همراه بوده اشاره دارد. در این آیات از دمیدن روح الهی در مریم دوشیزه و باکره سخن به میان امده است که موجب می شود تا کودکی در زهدان مریم (س) پدید آید بی آن که مردی با مریم (س) زناشویی و نزدیکی کرده باشد.

در حقیقت تکون و پیدایش عیسی (ع) بر خلاف دیگر فرزندان حضرت آدم (ع) و حوا با دمیده شدن روح الهی در مریم (س) بوده است. از این روست که فرشتگان درباره تولد اعجازی حضرت (ع) بدون داشتن پدر به حضرت مریم (س) خبر می دهند که آن حضرت (س) می فرماید که چگونه مرا فرزندی خواهد بود در حالی که بشری مرا مس نکرده و زناشویی صورت نگرفته است؟ که فرشتگان آن را خواست و اراده الهی می دانند که هر گونه مشیت الهی بدان تعلق گرفته است انجام می شود.(آل عمران آیات 45 و 47)

در آیات 59 و 60 سوره آل عمران تبیین می شود که اگر آفرینش حضرت آدم(ع) از گل و خاک شدنی است، می تواند آفرینش فرزند آدم(ع) بدون پدر و تنها از طریق مادر شدنی باشد. بنابراین هر گونه شک و تردید در عدم امکان آفرینش و تولد بدون داشتن پدر ، تردیدی بی پایه و اساس است.

چنین آفرینش استثنایی و خارق العاده همان گونه که موجب نمی شود تا حضرت آدم(ع) فرزند خداوند تلقی شود، هم چنین نمی توان حضرت عیسی (ع) را به خداوند و فرزندی او نسبت داد؛ زیرا خداوند منزه و پاک از فرزندداری است و حتی آن حضرت نیز چنین افکار و اندیشه ای نداشت و خود را شایسته الوهیت و همتایی با خداوند نمی دانست و تنها از خود به عنوان بنده خدا (عبدالله ) یاد می کرد،(مائده آیه 116 و مریم آیات 30 و 32) عیسی (ع) خود را از هر گونه شرک مبرا و پاک می داند(انعام آیه 85 و 88) و از شقاوت و جباری دور می داند(مریم آیه 32)

بر پایه گزارش حق قرآن، آن حضرت در دو مرحله به دفاع از خود و پاکی مادر و اتهام الوهیت می پردازد. در یک مرحله که در گهواره انجام می شود، از پاکی مادر و عبدالله بودن خود سخن می گوید و هر گونه اتهامی را در این باره رد می کند(مریم آیات 28 تا 30) و در مرحله دوم که در قیامت اتفاق می افتد آن حضرت (ع) می فرماید تا زمانی که در میان امت بودم خویش را از هرگونه اتهام الوهیت مبرا می دانستم و منکر آن بودم و پس از توفی و مرگ نیز آگاهی از ایشان ندارم و تو آگاه و شهید بر ایشان بودی.(مائده آیات 116 و 117)

آن حضرت (ع) بارها و بارها به تسبیح و تنزیه خداوند از شریک می پرداخت تا این گونه هر گونه نسبت فرزندی را از خود دفع و رفع کند.(مائده آیه 116) با این همه برخی از جهال و نادانان بر خلاف تاکیدات آن حضرت (ع) وی را به اموری زشت چون فرزندی خداوند متهم می ساختند و بر این باور نادرست پامی فشردند.

فضایل حضرت عیسی (ع)

خداوند در آیاتی چند به فضایل آن حضرت اشاره می کند که از آن جمله می توان به وجاهت و آبرومندی (آل عمران آیه 45) آیتی بزرگ از آیات خداوندی (مریم آیات 19 و 21 و انبیاء آیه 91) منزه از هر گونه استبداد و ظلم (مریم آیات 32 و 34) و احسان و نیک رفتاری نسبت به همگان از جمله نسبت به مادر (مریم آیات 32 و 34) اخلاص در پرستش خداوند و پرهیز از شرک (مائده آیات 116 و 117) صالح بودن(انعام آیه 85)، اسوه بودن در هدایت به سوی خداوند یکتا و یگانه (انعام آیات 85 و 90) برگزیدگی از سوی خداوند(انعام آیات 85 و 89) بهره مند از حکمت الهی (مائده آ یه 110 و آیات دیگر) بهره مندی از علم غیب حتی نسبت به جزئیاتی چون خورد و خوراک مردم و ذخایر و اندوخته هاشان(آل عمران آیات 45 و 49) توجه داد.

آن حضرت (ع) در آموزه های قرآنی انسانی معرفی می شود که موید به روح القدس بوده (بقره آیات 87 و 253) و بهره مند از نعمت های خاص الهی (مائده آیه 110) است. وی حجت خدا بر مردم (نساء آیات 163 و 165) انسانی راستگو و درستکار(مائده آ یات 112 و 113 و آل عمران آیه 39 ) رحمتی بزرگ از جانب خداوند برای مردم(مریم آیات 16 تا 21) پیامبری با خیر و برکت (مریم آیه 30 و 31) سالک صراط مستقیم (انعام آیات 85 و 87) کلمه خدا و پدیدار شده به فرمان او(آل عمران آیه 45) اهل عبودیت و بندگی (آل عمران آ یات 51 و 52) و سجده های خاضعانه برای خدا(مریم آیات 34 و58) و اهل گریه در سجده در پیشگاه خداوند(همان ) و پیامبری با فضلیت های خاص بر همه مردمان (انعام آیات 85 و86) می باشد.

آموزه های عیسوی

خداوند در بخشی از آیات قرآنی به آموزه ها و تعالیم آن حضرت (ع) می پردازد که در این جا به بخشی از آن ها اشاره می شود.

خداوند در آیاتی چون 62 سوره بقره و 69 سوره مائده یکی از آموزه های اساسی آن حضرت (ع) ایمان به خدا و آخرت دانسته و بر توحید و پرهیز از شرک از سوی مومنان تاکید می کند. از نظر آن حضرت هر گونه شرک و تثلیثی مخالف با آموزه های توحیدی مکتب پیامبران از جمله خود آن حضرت می باشد. از این روست که از مومنان می خواهد از هر گونه شرک و تثلیث پرهیز و اجتناب ورزند.(نساء آیات 171 و 172 و مائده آیات 72 تا 75 و نیز آیات 116 تا 117)

توحید و ربوبیت خداوند بر همه هستی از جمله خود آن حضرت سرلوحه آموزه های دینی آن حضرت می باشد که آیاتی چون 49 و 51 سوره آل عمران و نیز 72 و 73 سوره مائده و آیات دیگر به آن توجه می دهد.

از دیگر آموزه های مهم دین آن حضرت می توان به زکات(مریم آیات 30 و 31) و پرداخت زکات فطره (همان) ، نیکی به مادر و دوری و پرهیز از استبداد و سرکشی نسبت به آنان و دیگران(مریم آیات 30 تا 32) و راهنمایی و هدایت مردم به سوی توحید و آموزه های دیگر پیامبران الهی از جمله تورات(مائده آیه 46) اشاره کرد.

آن حضرت (ع) عبادت خدای یگانه را تشویق (آل عمران آیات 49 و 51 و نساء آیه 172 و آیات دیگر) و اقامه نماز را تاکید و سفارش می کرد.(مریم آیات 30 و 31)

خداوند در آیاتی چون 136 سوره بقره و آیه 84 سوره آل عمران، از همه مومنان می خواهد تا به این دسته از آموزه های الهی حضرت عیسی (ع) اهتمام ورزند و از مسلمانان نیز خواسته است تا به این آموزه ها و تعالیم عسیوی ، ایمان آورند.

این در حالی است که برخی از یهودیان زمان ایشان به مخالفت با این آموزه های الهی و وحیانی پرداختند و برخی از ایشان کفر ورزیده و برخی دیگر ایمان آورده ولی راه تثلیث را پیمودند و تنها شماری از ایشان راه حق را ادامه دادند. از این روست که خداوند واکنش مردم را نسبت به حضرت عیسی (ع) و آموزه هایش را به عنوان تحزب گرایی یاد می کند و می فرماید که ایشان به احزاب و گروه های چندی بخش شده و واکنش مثبت و منفی و یا منفعلانه و یا فعالانه ای از خود نشان دادند.(مریم آیات 34 و 37 و نیز زخرف آیات 63 و 65)

مسئولیت های حضرت

خداوند در آیاتی به مسئولیت های آن حضرت (ع) اشاره می کند که از جمله می توان به پرهیز از ایجاد اختلافات در دین و اتحاد مردم(شوری آیه 13) تبیین اختلافات ( زخرف آیه 63) قضاوت در میان مردم (انعام آیه 85 و 89) گواهی و شهادت و نظارت بر عقاید و رفتار امت خویش (مائده آیات 110 و 117) پاسخ گو بودن نسبت به مساله نظارت در برابر خداوند (همان) یادکرد نعمت های الهی بر خود و مادرش (همان) تحلیل برخی از محرمات شریعت موسی (ع) و تایید و تصدیق دیگر احکام تورات (آل عمران آیات 49 و 50) اشاره کرد.

آن حضرت هم چنین مسئول بود تا زکات پرداخت نماید (مریم آیات 30 و 31) و به دیگران به ویژه مادرش احسان و نیکی کند و به برپایی دین و اقامه آن بپردازد(شوری آیه 13) و نماز را برپادارد(مریم آیات 30 تا 34) و مردم را نسبت به رفتارهایشان متوجه کرد و حجت را بر ایشان تمام کنند و انذار و هشدار دهد(نساء آیات 163 و 165) و به ظهور پیامبری دیگر پس از خود به نام احمد (ص) بشارت دهد.(صف آیه 6)

این ها گوشه هایی از آن چیزی است که در آیات قرآنی درباره آن حضرت (ع) بیان شده است. تفصیل همه آن ها بیرون از حوصله این مقاله است و مراجعه به همین آیات به خوبی عظمت و مقام بلند و والای آن حضرت (ع) را می شناسند و معرفی می کند. باشد با پیروی از آموزه های وحدانی آن حضرت(ع) در مسیر توحید و ولایت کامل الهی گام برداریم.

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا