اخلاقی - تربیتیاعتقادی - کلامیعرفانمعارف قرآنیمقالات

تصویر قیامت در قرآن

قرآن، تصویری از قیامت و بهشت ارائه می‌دهد که توجه به آن بسیار می‌تواند مفید و سازنده و آموزنده و هشداردهنده باشد. این تصویرسازی شامل صحنه‌های گوناگونی است که در قیامت اتفاق می‌افتد‌، در ادامه به برخی از آنها‌ اشاره می‌شود:
1. در هم پیچیدن آسمان‌ها‌: در آیات قرآن به این نکته توجه داده می‌شود که در هنگامه قیامت زمین و آسمان‌ها در هم تنیده می‌شود: «روزى که آسمان را همچون در پیچیدن صفحه نامه‌‏ها در هم مى‌‏پیچیم‌، همان‌گونه که بار نخست، آفرینش را آغاز کردیم، دوباره آن را بازمى‏ گردانیم، وعده‌اى است بر عهده ما که ما انجام‏دهنده آنیم». (انبیاء، آیه 104) از این آیه به دست می‌آید که این حالت پیش از این نیز وجود داشته است؛ در آیات دیگر نیز در تبیین همین حالت پیشین می‌گوید: «آیا کسانى که کفر ورزیدند ندانستند که آسمانها و زمین هر دو به هم پیوسته بودند؛ و ما آن دو را از هم جدا ساختیم و هر چیز زنده‏‌اى را از آب پدید آوردیم، آیا باز هم ایمان نمى‌‏آورند». (انبیاء، آیه 30) پس آسمان و زمین پیش از این، جمع و به هم پیوسته بودند ، سپس جدا شدند. بر این اساس، این جمع شدن به شکل امر واحد و پیوسته به هم، در آخرت نیز تحقق می‌یابد که از آن به «طی» (پیچیدن) تعبیر می‌شود، چنانکه در این آیه اخیر به «رتق» تعبیر شده است؛ سپس همان طوری که در آغاز «فتق» (جدا شدن) صورت گرفته است، در قیامت نیز «فتق» نیز صورت می‌گیرد و دوباره آنچه پیچیده و پوسته بود، باز (فتق) می‌شود.
2. کوبیده شدن شدید: در هنگام قیامت همه چیز از آسمان و زمین در هم کوبیده می‌شود به طوری که با کوبیدن در هاون هستی، چون پودر و غبار در می‌آید: کَلَّا إِذَا دُکَّتِ الْأَرْضُ دَکًّا دَکًّا؛ نه چنان است، آنگاه که زمین سخت در هم کوبیده شود. (فجر، آیه 21) باید توجه داشت که واژه «دکّ» از واژه «دقّ» و «دقیق» مانند آرد کردن گندم، بیانگر شدت بیشتری است به‌طوری که با دک کردن، چیزی، از آرد نیز نرم‌تر می‌شود؛ این همان حالتی است که در آیات دیگر به «نسف» تعبیر می‌شود، چنانکه می‌فرماید:  وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الْجِبَالِ فَقُلْ یَنْسِفُهَا رَبِّی نَسْفًا؛ و از تو در‌باره کوه‌ها مى‌‏پرسند: بگو پروردگارم آنها را در قیامت ریز ریز خواهد کرد. (طه، آیه 105) این «نسف» همان کاری است که حضرت موسی(ع) با گوساله سامری کرد: لَنُحَرِّقَنَّهُ ثُمَّ لَنَنْسِفَنَّهُ فِی الْیَمِّ نَسْفًا؛ آن را قطعا مى‌سوزانیم و پودر و خاکسترش مىکنیم و در دریا فرو مى‌‏پاشیم. (طه، آیه 97)
3. تبدیل شدن: پس از اینکه آسمان و زمین با این شرایط کوبیده شد و رتق(جدا‌سازی) کاملی انجام شد، دوباره فتق(به هم پیوستگی) انجام می‌شود، اما دیگر آن آسمان و زمین این آسمان و زمین کنونی نخواهد بود؛ زیرا تبدیل و جایگزین نوعی دیگر می‌شود که دیگر نمی‌توان از آن به آسمان و زمین یاد کرد: «روزى که زمین به غیر این زمین و آسمانها به غیر این آسمانها مبدل گردد و مردم در برابر خداى یگانه قهار، ظاهر شوند». (ابراهیم، آیه 48) در این آیه بیان شده که تبدیل زمین به غیر زمین انجام می‌شود؛ البته مشخص نمی‌شود که آسمان‌ها وقتی تبدیل می‌شوند، یک آسمانی دیگر است یا نه ؟ به هر حال تبدیل انجام می‌شود و اختصاص به این زمین و آسمان ندارد، بلکه همه آسمان‌ها را در بر می‌گیرد.
4. آسمان بی‌خورشید بهشت: از محتوای آیات قرآن به دست می‌آید که آسمان اخروی‌، آسمانی همچون این آسمان نیست تا خورشید داشته باشد، پس شکی نیست که آسمان نیز تغییر می‌کند. این ویژگی شاید برای بهشت باشد ، ولی خود گواهی روشن بر این است که آسمان‌های تبدیلی اخروی غیر از این آسمان خواهد بود، چنانکه خدا می‌فرماید: «در آن بهشت بر تخت‌هاى خویش تکیه زنند، در آنجا نه آفتابى بینند و نه سوز سرمایى». (انسان، آیه 13)
5. بهشت فاقد شب و روز: از نظر قرآن، حرکت به مفهومی که در دنیا است و بر اساس آن ساعت و شب و روز تحقق می‌یابد، در بهشت اخروی نیست؛ چنانکه خواب و چرتی نیست و انسان خستگی و خواب نخواهد داشت؛ چنانکه در بهشت اصلا مرگی نیست و در دوزخ نیز اگر مرگ است، مرگ کامل نیست، بلکه میانه مرگ و زندگی است.(اعلی، آیه 14) البته در عالم برزخ شب و روز است؛ در‌باره فرعون در دوزخ می‌فرماید: «اینک در برزخ هر صبح و شام بر آتش عرضه مى ‏شوند و روزى که رستاخیز بر پا شود، فریاد مى ‏رسد که فرعونیان را در سخت‏‌ترین انواع عذاب درآورید. (غافر، آیه 46) در آیه 62 سوره مریم از بهشتی سخن به میان می‌آید که روزی بهشتیان در دو وعده صبح و شام به آنان می‌رسد: در آنجا سخن بیهوده‌اى نمى‌‏شنوند جز درود و روزی‏شان صبح و شام در آنجا آماده است؛ این همان بهشتى است که به هر یک از بندگان ما که پرهیزکار باشند به میراث مى‏ دهیم. (مریم، آیات 62 و 63) البته وجود صبح و شام دلیل بر این نیست که این زمان‌بندی بر اساس وجود ستارگان و خورشید و حرکت آن باشد؛ دیگر اینکه باید توجه داشت که بهشت‌های قیامتی، هشت بهشت است که تفاوت‌های ماهوی بسیاری با هم دارند و بهشتی که در آیه مطرح است بهشت‌های پایین است و می‌تواند دارای زمان‌بندی بر اساس حرکتی غیر از حرکت ستارگان باشد که بر ما معلوم نیست.

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا