اجتماعیاخلاقی - تربیتیاعتقادی - کلامیعرفانمعارف قرآنیمقالات

تزکیه نفس در حضور اجتماعی

بسم الله الرحمن الرحیم

هدف غایی از حضور انسان در دنیا، فراهم شدن شرایطی برای عبادت تقوایی تا انسان مظهر اسماء و صفات الهی شده و به عنوان خلیفه مظهریت در ربوبیت یابد. بنابراین، تزکیه نفس به معنای ایجاد چنین ظرفیتی می تواند غایت حضور انسان در جهان مادی دنیا باشد. البته ایجاد این ظرفیت نمی تواند در یک محیط فردی و به دور از اجتماع باشد؛ زیرا مظهریت اسماء و صفات الهی جز از طریق فعالیت های اجتماعی فراگیر شدنی نیست؛ هر چند که این حضور اجتماعی نباید موجب غفلت از اصول و اهداف باشد، ولی هویت فردی هر انسانی جز به هویت اجتماعی تحقق نمی یابد. از این روست که در آموزه های وحیانی اسلام از تزکیه نفسی سخن به میان می آید که در حضور اجتماعی به دست می آید و انسان تنها زمانی از خسران ابدی رهایی می یابد که چهار اصل ایمان و عمل صالح و تواصی به حق و صبر را در کنار هم داشته باشد.

چیستی تزکیه نفس

تزكيه، واژه ای برگرفته از مادّه «زكو» به معناى نموّ و رشد، پاكى، صلاح و شايستگى و مدح است.( لسان‌العرب، ج‌6‌، ص‌64‌-‌65‌، «زكا».)

نفس در این جا نیز به معنای روان است. البته مراد از نفس و روان همان جان و روح دمیده در کالبد متعدل و مستوی آدمی است که خداوند از باب تشرف و شرافت بخشی این روح را به خود نسبت داده و فرموده است: فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي؛ پس وقتى آن گل سیاه خشک و بدبو را به حالت اعتدال و استوا در آوردم و از روح خود در آن دميدم.(حجر، آیه 29؛ ص، آیه 72) در جایی دیگر نیز درباره فرزندان حضرت آدم(ع) می فرماید: ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِنْ رُوحِهِ؛ آنگاه آن چکیده از آب پست را مستوی و درست‏اندام كرد و از روح خويش در او دميد.(سجده، آیه 9)

از این آیات و نیز آیات دیگر به دست می آید که روح یا همان جان زمانی است که کالبد و جسم نیاز ندارد؛ اما وقتی در کالبد و جسمی قرار گیرد از آن به روان یا همان نفس تعبیر می شود. از همین روست که در آیه 7 سوره شمس در باره روح دمیده شده در کالبد به عنوان نفس یاد می کند و در آیه 42 سوره زمر از توفی و گرفتن تمام و کمال نفس هنگام خواب و مرگ سخن می گوید و هم چنین در آیه 30 و 185 سوره آل عمران و 281 سوره بقره و آیه 111 سوره نحل، چشیدن مرگ را به نفس نه روح نسبت می دهد؛ زیرا این نفس است که از دار الدنیا به دارالاخره منتقل می شود.

هم چنین از این آیات و آیات دیگر به دست می آید که نفس انسانی هماره در حال تغییر بوده و از این قابلیت برخوردار است؛ از همین روست که تغییرات اجتماعی در میان امت ها و اقوام را به تغییراتی نسبت می دهد که در انفس انسانی رخ می دهد.(رعد، آیه 11؛ انفال، آیه 53) پس این نفس تغییرات را بر می تابد. این تغییرات در نفس به سبب اراده که برای او قرار داده شده، اختیاری و انتخابی است. از این روست که انسان در دو مسیر کفر و ایمان و شکر و کفران می تواند در فکر و عمل به اختیار انتخابی آزاد داشته باشد.(انسان، آیه 3؛ کهف، آیه 29)

از آن جایی که نفس و کالبد انسانی هر دو در حالت استواء هستند؛ زیرا در آیه 7 سوره شمس، استوا و تسویه را به نفس نسبت می دهد و در آیه 29 سوره حجر و 72 سوره ص به کالبد نسبت می دهد؛ پس از این آیات می توان دریافت که نفس و کالبد آدمی از ظرفیت آزاد و اختیاری برخوردار است که دیگر موجودات از آن بهره ای نبرده اند. از این روست که خداوند در آیه 8 سوره شمس می فرماید: فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا؛ پس الهام کرد به آن نفس فجور نفس و تقوای نفس را. بر این اساس با اراده و انتخاب آزاد می توان دو مسیر گوناگون تزکیه نفسی که به تقوا می انجامد یا فجوری که به بی تقوایی می انجام انتخاب کند. از نظر قرآن، کسی که تزکیه نفس می کند، نفس خویش را ظهور می بخشد و مظهریت صفات الهی را می یابد؛ اما اگر تزکیه نفس نکند، آن را دفن و دسیسه می کند و اجازه نمی دهد تا تجلی گاه و مظهر صفات الهی باشد.(شمس، آیات 9 و 10)

از این آیات و آیات دیگر قرآن به دست می آید تزكيه نفس، تلاش انسانی براى دستيابى به سببهايى است كه به پاكى نفس مى‌انجامد.(مفردات الفاظ قرآن کریم، راغب اصفهانی، ص 380، «زكا».)به سخن دیگر، انسان خود موجب تزکیه یا همان نمو و رشد و پاکی نفس نمی شود، بلکه تنها سبب ها را فراهم می آورد که این مهم یعنی تزکیه نفس تحقق یابد؛ چرا که از نظر قرآن، هیچ کس نمی تواند موجب تزکیه نفس انسانی و نمو و رشد آن شود؛ بلکه همان طوری که انسان در کشاورزی تنها شخم می زند و بذر می کارد و آن که زراعت را پدید می آورد و موجب رشد و نمو دانه و تبدیل آن به گیاه می شود، تنها خدا است: أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ؛ آیا شما رشد به گیاه و زراعت می دهید یا ما زارع هستیم؟(واقعه، آیه 64) هم چنین این انسان تنها شرایط و اسباب را فراهم می آورد، چرا که تزکیه کننده نفس انسان کسی جز خدا نیست؛ از این روست که به صراحت و روشنی در قرآن می فرماید: وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَى مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ؛ اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود، هرگز هيچ كس از شما تزکیه و پاك نمى ‏شد؛ ولى اين خداست كه هر كس را بخواهد تزکیه و پاك مى‏ گرداند؛ و خدا است كه شنواى داناست. (نور، آیه ۲۱)

پس آیاتی که به انسان فرمان می دهد تا تزکیه نفس کند و در مسیر تزکیه نفس تلاش کند، مانند آیه 9 سوره شمس یا آیه 18 سوره فاطر یا 14 سوره اعلی و مانند آن ها در حقیقت از انسان می خواهد تا اسباب تزکیه نفس را فراهم آورد. بنابراین، کسی که تزکیه نفس در مقام مزکی می کند کسی جز خداوند نیست. البته همان طوری که خداوند معلم و مزکی انسان است، هم چنین مظاهر تمام او از جمله رسول الله و امامان معصوم(ع) نیز به عنوان مظهریت معلم و مزکی انسان خواهند بود. از این روست که در آیات قرآنی تعلیم و تزکیه انسان به رسول الله (ع) نسبت داده می شود: خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ؛ از اموال آنان صدقه‏ اى بگير تا بدان ایشان را تطهیر سازى و تزکیه بخشی و برايشان دعا كن؛ زيرا دعاى تو براى آنان آرامشى است؛ و خدا شنواى داناست. (توبه، آیه ۱۰۳)

در جایی دیگر نیز می فرماید: كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولًا مِنْكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ ؛ همان طور كه در ميان شما فرستاده‏ اى از خودتان روانه كرديم كه آيات ما را بر شما مى‏ خواند و شما را تزکیه می کند و به شما كتاب و حكمت تعلیم داده و علم مى ‏آموزد و آنچه را نمى‏ دانستيد به شما ياد مى‏ دهد. (بقره، آیه ۱۵۱) پس این خدا است که از طریق مظاهر و مجاری فیض خویش تعلیم و تزکیه می کند و خود معلم و مزکی اول و پیامبر(ص) معلم و مزکی ثانی است.

از آن جایی که تزکیه واقعی و حقیقی تنها از دست کسی بر می آید که توانایی تصرف در ذات و هویت انسان را دارد و آن کسی جز خود خدا نیست، بنابراین باید گفت که هر کسی مدعی تزکیه نفس به دست خود باشد، دروغگو است؛ چرا که امری به خود نسبت داده که از توان او بیرون است؛ بلکه تنها کاری که شخص می کند بسترسازی و ایجاد اسباب برای تزکیه نفس از سوی خدا است.

البته در قرآن از تزکیه نفس دیگری به عنوان امری ناروا و نادرست سخن به میان آمده است. آن تزکیه مذموم تزکیه نفس در سخن و گفتار است. به این که شخص به خودستایی بپردازد و خود را از اموری پاک و منزه بداند و مدعی پاکی نفس و طهارت آن شود. خداوند در این باره می فرماید: فَلَا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى؛ پس خودتان را پاک و پاکیزه نشمارید ؛ زیرا خدا داناتر به کسی است که پرهیزگاری و تقوا می ورزد.(نجم، آیه 32)

بر اساس این دو نوع نگاه به مساله تزکیه نفس است که در تقسیم بندی تزکیه نفس گفته شده که آن دو نوع است: 1.‌ تزکیه نفس با عمل شايسته كه اين طريقه پسنديده و ممدوح در نزد خدا و اسلام است؛ 2. تزکیه نفس ‌با‌گفتار و ستايش كه اگر نسبت به خويشتن باشد، از نظر اسلام و قرآن مذموم است.(نگاه کنید: مفردات الفاظ قرآن کریم، راغب اصفهانی، ص 380، «زكا».)

روش اجتماعی تزکیه نفس

روش هایی بسیاری برای تزکیه نفس در میان مردم مطرح است که شامل ریاضت های شرعی و غیر شرعی می شود. ریاضت هایی از جمله رهبانیت مسیحی یا بودایی و هندو و یهودی از جمله روش هایی غیر شرعی است که در میان مردمان مطرح است. از نظر قرآن روش هایی که مسیحیان در قالب رهبانیت خودساخته ایجاد کردند رهبانیتی باطل است که نمی بایست به عنوان روش تزکیه نفس مورد استفاده قرار گیرد. خداوند می فرماید: وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ إِلَّا ابْتِغَاءَ رِضْوَانِ اللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَايَتِهَا فَآتَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ؛ اما رهبانیت و ترك دنيايى كه از پيش خود درآوردند، ما آن را بر ايشان مقرر نكرديم، مگر براى آنكه كسب خشنودى خدا كنند؛ با اين حال آن را چنانكه حق رعايت آن بود منظور نداشتند پس پاداش كسانى از ايشان را كه ايمان آورده بودند بدانها داديم؛ ولى بسيارى از آنان دستخوش انحراف هستند.(حدید، آیه ۲۷)

روش تزکیه نفس غیر شرعی بیش تر جنبه انفرادی و فردی دارد و شخص را از جامعه و فعالیت های اجتماعی باز می دارد. از این روست که در تمامی روش های غیر شرعی جدا شدن از مردم و زندگی اجتماعی و نوعی زهدورزی و دنیاگریزی خاص مطرح است که حتی حلال و طیب های خداوند نادیده گرفته و حرام می شود. این شیوه از سبک زندگی، مبتنی بر جامعه گریزی بلکه جامعه ستیزی است. پناه بردن به غارها و جنگل ها و دیرها و صومعه ها از یک سو، ترک ازدواج و تشکیل خانواده و مانند آن ها از سوی دیگر نمودها و نمادهایی از این نوع از تزکیه نفس و خودسازی است که اسلام آن را مردود و مذموم می داند.

ممکن است در اسلام دوره های چله گیری یا اعتکاف باشد، ولی بسیار محدود است و هرگز به معنای سرکوب غرایز طبیعی نیست؛ بلکه برترین انسان؛ یعنی پیامبر(ص) به عنوان اسوه حسنه و مقتدای سیر و سلوک سالکان(احزاب، آیه 21) نه تنها غرایز طبیعی سرکوب نکرد و طیبات از ماکل و مشرب و همسر را حرام ندانست، بلکه چنان که قرآن بیان می کند، ضمن بهره گیری از طیبات و پاسخ گویی مناسب و عادلانه به غرایز انسانی، هیچ گونه رفتار و رویه ای جامعه گریزی و اعتزالی را در پیش نگرفت. خداوند درباره سلوک اجتماعی پیامبر(ص) می فرماید: وَقَالُوا مَالِ هَذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَيَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ لَوْلَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيرًا ؛ و گفتند: اين چه پيامبرى است كه غذا مى ‏خورد و در بازارها راه مى ‏رود؛ چرا فرشته‏ اى به سوى او نازل نشده تا همراه وى هشداردهنده باشد.(فرقان، آیه ۷)

اصولا پیامبران این اسوه های بشریت همه این گونه بودند و آنان که به اوج در حوزه تزکیه نفس و خودسازی رسیده و مظاهر اسماء و صفات الهی بودند، هرگز از اجتماع دور نبوده بلکه در متن اجتماع و رهبری آن بودند. خدا در این باره می فرماید: وَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنَ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا إِنَّهُمْ لَيَأْكُلُونَ الطَّعَامَ وَيَمْشُونَ فِي الْأَسْوَاقِ؛ پيش از تو پيامبران خود را نفرستاديم، جز اينكه آنان نيز غذا مى ‏خوردند و در بازارها راه مى ‏رفتند.(فرقان، آیه 20)

از نظر قرآن، بروز و ظهور استعدادهای بشری در اجتماعی خواهد بود که اشخاص برای نیازهای یک دیگر تلاش کنند و برای اقامه حدود و به ویژه عدالت قسطی نه تنها قیام کنند بلکه همه هستی خود را برای آن بگذارند به طوری که قیام به عدالت قسطی جزو هویت ذاتی آنان و مقوم جان ایشان شده باشد.(نساء، آیه 135؛ مائده، آیه 8)

خداوند درباره نقش اجتماعی و وظیفه اجتماعی هر فرد مومن که سلوک الهی دارد می فرماید: قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى؛ بگو من فقط به شما يك اندرز مى‏ دهم كه دو دو و به تنهايى براى خدا به پا خيزيد.(سبا، آیه 46) در این آیه اندرز اصلی بر این است که نخست افراد در اجتماعات دو نفره قیام به کارهایی کند که خداوند فرمان داده است و اگر همراهی نبود در آن صورت به شکل فردی عمل کند. این بدان معنا است که اولویت در فعالیت های انسانی آن است که شخص در اجتماع حضور داشته و با همکاری و تعاون دیگری فعالیت هایی داشته باشد که مورد رضایت الهی است.

اگر خداوند ایمان و عمل صالح را به عنوان رهایی از خسران بر شمرده است، به این نکته توجه می دهد که این رفتار هرگز به معنای جدایی و اعتزال از اجتماع نیست؛ زیرا اگر تواصی به حق و صبر در عمل اجتماعی وجود نداشته باشد، هرگز کسی از خسران ابدی رهایی نخواهد یافت.(عصر، آیات 1 تا 3)

بطلان اجتماع گریزی در سلوک عرفانی

از نظر آموزه های وحیانی اسلام، سلوک عرفانی در تزکیه نفس به این است که انسان ضمن حضور در اجتماع سبک زندگی را انتخاب کند که دل بسته و زینت های دنیا از زن و مال و فرزند نشود(آل عمران، آیه 14) و تفاخر و تکاثر در مال و فرزند را جزو لهو و لعب دنیا بداند(حدید، آیه 20) با این همه از مواهب و طیبات دنیا استفاده کند.

در فلسفه و سبک زندگی قرآنی – اسلامی بهره گیری از مواهب دنیا بدون دلبستگی و محبت به آن به عنوان برترین شیوه بیان شده و در قرآن آمده است: قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ؛ اى پيامبر! بگو: زيورهايى را كه خدا براى بندگانش پديد آورده و نيز روزيهاى پاكيزه را چه كسى حرام گردانيده است؟ بگو : اين نعمتها در زندگى دنيا براى كسانى است كه ايمان آورده‏ اند؛ و روز قيامت نيز خاص آنان است و کافران از آن بهره ای ندارند. ما اين گونه آيات خود را براى گروهى كه مى‏ دانند، به روشنى بيان مى ‏كنيم. (اعراف، آیه ۳۲)

اصولا از نظر اسلام، آن که به عنوان زهد و ورع به عنوان عالی ترین مراتب دنیا گریزی نه اجتماع گریزی مطرح است، عدم میل و گرایش به دنیا است. از این روست که در تعریف زهد گفته اند: والزهد فی الشیی الراغب عنه خلاف الرغبة فیه». به جای رغبت به چیزی از آن گریزان باشد.

از این روست که علامه امینی در الغدیر می نویسد: «ناگفته پیداست که زهد پیشگی با کسب مال مشروع تضادی ندارد؛ زیرا حقیقت زهد آن است که مال و ثروت، مالک تو نباشد، نه آن که تو مالک آن نباشی.»( الغدیر، ج 2، ص 91)

پس زاهد دنیا کسی است که شیفته آن نباشد و برای دنیا حرص نزند، بلکه آن چه خدا داده بپذیرد و از آن بهره برد. بر این اساس، امام علیه السلام وقتی دیدند، یکی از یارانشان دنیا را بر اساس اندیشه نادرست از مفهوم زهد ورزی، نکوهش و مذّمت می کند، فرمودند: «ای کسی که به نکوهش از دنیا می پردازی در حالی که تو خود به غرور دنیا گرفتار شده ای و فریفته باطل های آن هستی، آیا در حالی که تو خود مغرور به دنیا هستی مذمّت آن می کنی؟ کی دنیا تو را گول زده و چه موقع تو را فریب داده است؟ تو بگو که در زندگی چه اندازه به دست خود بیماران را پرستاری کردی؟ در کنار بستر آن ها مراقب آن ها بودی، درخواست شفای آن ها را نمودی و از طبیبان برای آن ها دارو خواهش کردی؟ در حالی که، این دنیا جایگاه صدق و راستی است برای آن کس که با آن به راستی رفتار کند، و خانه تندرستی است برای آن کس که از آن چیز بفهمد، و سرای بی نیازی است برای آن کس که از آن توشه برگیرد، محل اندرز است برای آن که از آن اندرز گیرد. دنیا مسجد دوستان خداست، و نمازگاه فرشتگان پروردگار، و محل نزول وحی اللّه و تجارتخانه اولیای حق، آن ها در این جا رحمت خدا را به دست آوردند و بهشت را سود خود قرار داده اند.»( نهج البلاغه، حکمت شماره 131)

آن حضرت درباره ماهیت حقیقی زهد اسلامی بر اساس آیات 22 و 23 سوره حدید می فرماید: «حقیقت زهد اسلامی را می توان از دو آیه قرآن به دست آورد، آیه ای که می فرماید: بر آنچه از دست شما (از نعمت های دنیوی) رفت، تأسف مخورید و به آنچه که به دست آمده است، دل نبندید و خوشحال نباشید و کسی که به گذشته تأسف نخورد و به آنچه دارد مغرور نگردد، او حقیقت زهد را دریافته و اوّل و آخر ماهیت آن را به دست آورده است.»( بحارالانوار، ج 10، ص 167 ؛ نهج البلاغه، حکمت 439 )

خداوند در این آیات فرموده است: مَا أَصَابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهَا إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ؛هيچ مصيبتى نه در زمين و نه در نفسهاى شما به شما نرسد؛ مگر آنكه پيش از آنكه آن را پديد آوريم در كتابى است؛ اين كار بر خدا آسان است تا بر آنچه از دست‏ شما رفته اندوهگين نشويد و به سبب آنچه به شما داده است‏ شادمانى نكنيد و خدا هيچ خیال باف خودپسند فخرفروشى را دوست ندارد. (حدید، آیات 22 و ۲۳)

اما در زهد مسیحی، زهد هندی و زهد در بسیاری از مکاتب دیگر، دنیاگریزی و ترک کار و تلاش زندگی، در متن زهدورزی قرار دارد. در حالی که در زهد اسلامی، کار و تلاش و پرداختن به امور زندگی، طبق منشور «الدنیا مزرعة الآخرة» در متن زهدورزی جای دارد. از این رو، امیرمؤمنان علیه السلام در توصیف انسان با ایمان می فرمایند: «دنیا اسب راهوار انسان مؤمن است که از راه آن به دیدار خدا می شتابد. پس به اصلاح این راهوار همت گمارید.»(نهج البلاغه، حکمت 64)

در روایت است که امیرالمؤمنین علیه السلام در بصره، به عیادت یکی از یاران خود به نام علاء حارثی رفتند. آن حضرت پس از احوال پرسی دوستانه فرمودند: این خانه با این وسعت را در این دنیا برای چه می خواهی در حالی که در آخرت به آن نیازمندتری؟ مگر آن که بخواهی به این وسیله به آخرت برسی. یعنی در این منزل از میهمانان پذیرایی کنی (مهمانان در آن را گرامی داری)، صله رحم نمایی و بدین وسیله حقوق (لازم خود را) ادا کرده به آخرت نایل شوی!

علاء گفت: ای امیرمؤمنان از برادرم عاصم بن زیاد پیش تو شکایت می آورم. امام علیه السلام فرمود: مگر چه کرده است؟

علاء پاسخ داد: او عبایی به رسم روی آوردن به عبادت و پشت کردن به دنیا پوشیده و از دنیا کناره گرفته است.

امام علیه السلام فرمود: او را حاضر کنید. او هنگامی که به حضور آن حضرت رسید، امام علیه السلام به او فرمود: ای دشمنک جان خود! مگر شیطان در تو راه یافته و تو هدف تیر او قرار گرفته ای! آیا به خانواده و فرزندانت رحم نمی کنی؟ تو خیال می کنی خدا که طیبات و تمتعات دنیوی را بر تو حلال کرده، دوست ندارد که از آن ها استفاده کنی؟

عاصم گفت: ای امیرمؤمنان! پس چرا تو خود با این لباس خشن و آن غذای ناگوار قناعت می کنی، در حالی که پیشوا و امام ما هستی و بر ما لازم است که به تو اقتدا کنیم؟

امام در پاسخ او فرمودند: وای بر تو! من مثل تو نیستم (وظیفه من غیر از شماست) خدا بر پیشوایانِ حق، لازم دانسته است که بر خود سخت گیرند و همچون طبقه ضعیف جامعه زندگی کنند، تا فقر فقیر او را به هیجان نیاورد (آشفته خاطر نسازد) که سر از فرمان خدا برتابد.( نهج البلاغه، خطبه 209)

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا