تحقق سنت های الهی در انقلاب اسلامی

سنت های الهی، قوانین حاکم بر هستی است که شامل سنت های عام و خاص است. برخی از سنت ها در محدوده جان و برخی در محدوده جامعه و اجتماع و برخی دیگر حتی در محدوده جهان هستی از دنیای مادی و غیر مادی جاری است. از نظر آموزه های وحیانی قرآن، شناخت این سنت ها می تواند در تحلیل و تبیین علیّ و معلولی حوادث و رخدادها و توصیه ها و سفارش هایی که بر اساس آن داده می شود، برای انسان بسیار مفید و سازنده باشد. از همین روست که بخشی از آموزه های وحیانی قرآن به این سنت ها اختصاص یافته است. در انقلاب اسلامی، سنت هایی الهی مانند هر اجتماعی دیگر جاری و ساری شده است. برخی از سنت های الهی که در انقلاب اسلامی تحقق یافته، بسیار آموزنده است و می تواند مانند نقشه و چراغ راهی برای آیندگان باشد. نویسنده در این مطلب به برخی از سنت های الهی که در انقلاب اسلامی تحقق یافته، اشاره کرده است. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.

اهمیت و ویژگی سنت های الهی

پیش از آن که مصادیقی از تحقق سنت های الهی در انقلاب اسلامی بر اساس آموزه های وحیانی و مستندات موجود در انقلاب بیان شود، لازم است تا نگاهی به ویژگی های سنت های الهی و اهمیت آن در زندگی بشر داشته باشیم.

در اهمیت و ارزش سنت های الهی و شناخت و توجه نسبت به آن همین بس که سنت های الهی سنّتهاى خداوند در طول تاریخ بر هستی و از جمله جوامع بشرى حاکمیّت داشته و جاری و ساری بوده است(آل عمران، آیه 137؛ انعام، آیه 11؛ اعراف، آیه 86؛ نحل، آیه 36)؛ زیرا این سنت های الهی همانند سنت جاذبه، سنت فسادپذیری سازه های مادی، سنت صیرورت و شدن های متوالی در روان انسان، سنت قسمت، سنت تغییر، سنت تقدیر، سنت قضا و قدر و مانند آن ها، قوانین و سنت های حاکم بر هستی است که گریزی از آن نیست و به یک معنا مقتضی چیزی است که خدا آفریده است.

از نظر قرآن، این سنت های الهی چون به عنوان قوانین الهی بر هستی جاری است، همانند قوانین علیّ و معلولی می تواند در پیش بینى اموری چون زمان بارندگی یا ترسالی یا خشکسالی در طبیعت یا تحوّلات اجتماعى و واکنشهاى تاریخى نقش بسیار مهم و اساسی داشته باشد. از همین روست که خدا از مردم می خواهد تا با نگاهی دقیق در تحولات هستی و آفریده های الهی، نسبت به این سنت های آگاهی و اطلاع یافته و از آن برای بهبود زندگی و انجام مسئولیت خلافت الهی بهره گیرند و هرگز به ظاهر قضایا بسنده نکنند، بلکه با دقت نظر در آفریده ها و آیات الهی به ملکوت و نظام حاکم بر هستی پی برده و از آن بهره مند شوند(اعراف، آیه 185؛ ق، آیات 6 تا 14؛ غافر، آیات 82 تا 85)؛ البته خدا در قرآن بسیاری از سنت های الهی حاکم بر هستی از جمله جامعه و جان را بیان کرده است که می توان براساس شناسایى قوانین و سنّتهاى الهى حاکم بر آنها نسبت به علل و عوامل تاثیرگذار بر جریان های اجتماعی و غیر اجتماعی بهره گرفت.(آل عمران، آیه 137؛ انعام، آیه 11؛ اعراف، آیه 86؛ نحل، آیه 36)

با نگاهی به سنت های الهی و درک این معنا که نظام هستی بر اساس اسباب و رابطه علیّ و معلولی یا مُظهر و مَظهر بنیاد گذاشته شده است، باید به این نکته توجه یافت که این سنت ها و قوانین از ثبات و پایداری برخوردار بوده و در آن تحویل و تبدیلی را نمی یابد. از همین روست که در آیات قرآنی بر ویژگی ثبات و عدم راه یابی تحویل و تبدیل در این قوانین سخن به میان آمده و بر آن تاکید شده است.(انعام، آیه 34؛ اسراء، آیه 77؛ احزاب، آیه 62؛ فاطر، آیه 43، فتح، آیه 33)

از نظر آموزه های وحیانی قرآن، لازم است که انسان نسبت به سنت ها و قوانین حاکم بر هستی نه تنها علم و شناخت داشته باشد، بلکه توجه یافته و بر اساس آن زندگی خویش را سامان دهد؛ زیرا بسیاری از مردم ممکن است شناختی نداشته یا اگر داشته باشند از آن غفلت ورزند و توجه به این قوانین حاکم نکنند و این گونه به خود و دیگران آسیب وارد سازند. توجه و اهمیت بخشی به این سنت ها و قوانین می تواند موجب شود تا انسان نه تنها به تحلیل رخدادها بپردازد و تبیین درستی از وقایع داشته باشد، بلکه بتواند توصیه های مناسب و سازنده ای را نیز ارایه و بر اساس آن عملیات بازدارنده نسبت به مصیبت ها و یا علمیات رفعی برای از میان بردن مصیبت ها انجام دهد. به سخن دیگر در دو موقعیت دفعی و رفعی بتواند هم مشکلات احتمالی و بالقوه را دفع کرده یا به رفع مشکل موجود و بالفعل اقدام کند. از همین روست که در آیات قرآنی از واژگان پر تکرار عبرتی گیری از «عاقبت» دیگران با تاکید بر «عبرت، اعتبار و عاقبت» است.

از نظر قرآن، توجه یابی به این سنت های فواید بسیاری دارد که از جمله آن ها می توان به هدایتگر تقواپیشگان و مایه پند براى آنان اشاره کرد که تا در مسیر گامی بر ندارند که معلول آن عذاب و نابودی است.(آل عمران، آیات 137 و 138) هم چنین از آثار و فواید چنین توجهی به ایجاد و افزایش صبر در مردمان اشاره کرد تا این گونه آستانه تحمل آنان افزایش یابد؛ زیرا از نظر قرآن، توجّه به سنّت خدا مثلا درباره کیفر متمرّدان، زمینه ساز صبر در برابر دشمنان خواهد بود.(طه، آیات 128 تا 130)

بنابراین، از نظر قرآن پیش بینى تحوّلات اجتماعى از یک سو و نیز کنش و واکنشهاى تاریخى مناسب، بر اساس شناسایى سنّتهاى الهى حاکم بر آنها از مهم ترین آثار و برکات چنین شناختی نسبت به سنت های الهی است که خود بیانگر اهمیت شناخت انسان نسبت به این سنت ها است.(آل عمران، آیات 137 و 138)

خدا در قرآن بیان می کند که چگونه شناخت سنّت الهى مبنى بر خنثى شدن مکر خائنان در نقشه هاى باطل خود انگیزه یوسف(علیه السلام)از درخواست اعاده حیثیّت خویش می شود و او را به کنش و واکنش هایی وامی دارد تا مسیر زندگی خویش بلکه اجتماع را تغییر داده و و در مسیر درست قرار دهد.(یوسف، آیات 50 و 51)

هم چنین خدا بیان می کند که چگونه شناخت سنّتهاى خداوند درباره کافران، موجب رفع اندوه از عملکرد آنان از سوی پیامبر(ص) شده است.(آل عمران، آیه 176) پس مومنان نیز می بایست با مراجعه به سنت های الهی حاکم بر هستی از جمله جان و اجتماع، خود را برای کنش ها و واکنش های درست و منطقی موثر و سازنده آماده کنند و از این قوانین و سنت ها بهره گیری مناسبی داشته باشند.

از نظر قرآن، جهل نسبت به سنت های الهی به دو شکلی علمی و عقلی می تواند ، موجب شود تا انسان در مسیر درستی قرار نگیرد و اقدامات و کارهای را انجام دهد که نتایج آن نابودی خویش بلکه اجتماع و بلکه جهان است؛ چنان که عدم توجه در فکر و عمل نسبت به سنت های الهی حاکم بر جهان موجب شده است فساد و تباهی در محیط زیست بشری افزایش یابد(روم، آیه 41) و یا انسان ها به تکذیب پیامبران و آیین ها و شرایع اسلامی بپردازند و به جای پیروی از شرایع و قوانین الهی به قوانین خودساخته خود بسنده کنند که آثار زیانبار آن غیر از تکذیب در اجتماعات بشری به اشکال گوناگون نمودار شده است.(یوسف، آیه 109 و آیات دیگر)

برای شناخت سنت های الهی راه هایی زیادی است که از جمله آن ها نظر علمی دقیق در آیات تکوینی الهی (اعراف، آیه 185؛ ق، آیات 6 تا 14؛ غافر، آیات 82 تا 85) و نیز تاریخ بشر که از منابع مهم و اساسی شناخت سنّتهاى خداوند است(بقره، آیه 214) اشاره کرد. به سخن دیگر، آیات تکوینی و آیات تدوینی در کنار تاریخ مهم ترین منابع شناخت سنت های الهی است که باید از آن ها بهره برد.

مصادیقی از تحقق سنت های الهی در انقلاب اسلامی

با نگاهی به انقلاب اسلامی و بلکه گفتمان انقلاب اسلامی که در منطقه و جهان به شکل فعال در برابر گفتمان غربی اومانیستی مادی قرار گرفته است، به خوبی می توان سنت های الهی را شناسایی کرد که در این انقلاب به منصه ظهور رسیده است و این گفتمان بر اساس بهره گیری از این سنت های الهی توانسته است به دفع مشکلات و رفع آن ها اقدام کنند و جریانی را رقم زند که جهان را سنت های الهی حاکم بر هستی آشنا و بهره مند می سازد. به سخن دیگر، گفتمان انقلاب اسلامی فراتر از قوانین مادی که بخشی کوچک و خرد از قوانین و سنت های الهی است، به سنت ها و قوانین توجه داده است که فراتر از قوانین مادی عمل کرده و تاثیرات مهم تر و اساسی تری دارد؛ سنت هایی که به نظر می رسد که ملکوت همین سنت های مادی و قوانین مادی است. سنت هایی که از حاکمیت و گستردگی و بلکه تاثیر شگرفی تری برخوردار است. در این جا به برخی از سنت ها و قوانینی اشاره می شود که در انقلاب اسلامی بلکه گفتمان انقلاب اسلامی مد نظر بوده و با تحقق یا توجه یابی امت به آن، آثار و برکات خود را نمودار ساخته است.

1. سنت عذاب مستکبران و مکاران بدکردار: از سنت های الهی که در انقلاب اسلامی، تحقق یافته است، سنت عذاب مستکبران و مکاران بدکردار است که این عذاب از طریق اسباب از جمله جوامع ایمانی انجام می شود(فاطر، آیه 43)؛ خدا در قرآن بیان داشته که چگونه مومنان در مقام قرب نوافل و قرب فرایض در مقام هایی قرار می گیرند که خدا به دست آنان انتقام می گیرد یا عین الله و یدالله می شوند. از همین روست که هم قتل و تیراندازی را که از سوی پیامبر(ص) و اصحاب مومن وی انجام می شود، به خود نسبت می دهد و می فرماید: فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَكِنَّ اللَّهَ رَمَى وَلِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلَاءً حَسَنًا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ذَلِكُمْ وَأَنَّ اللَّهَ مُوهِنُ كَيْدِ الْكَافِرِينَ ؛ و شما آنان را نكشتيد، بلكه خدا آنان را كشت؛ و چون تیری یا ریگی به سوی آنان افكندى تو نيفكندى، بلكه خدا افكند. آرى خدا چنين كرد تا كافران را مغلوب كند و بدين وسيله مؤمنان را به آزمايشى نيكو بيازمايد قطعا خدا شنواى داناست؛ ماجرا اين بود و بدانيد كه خدا نيرنگ كافران را سست مى‏ گرداند.(انفال، آیات 17 و ۱۸) خدا در باره انتقام الهی از فرعون مستکبر و ارتش مستکبر هامانی نیز می فرماید که این انتقام زمانی رخ داد که ما از هدایت آنان مایوس و نومید شده بودیم؛ یعنی یاس و نومیدی حضرت موسی(ع) و هارون(ع) را به خود نسبت می دهد که در مقام قرب نوافل و قرب فرائض قرار داشتند: فَلَمَّا آسَفُونَا انْتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِينَ فَجَعَلْنَاهُمْ سَلَفًا وَمَثَلًا لِلْآخِرِينَ ؛ و چون ما را به خشم درآوردند از آنان انتقام گرفتيم و همه آنان را غرق كرديم و آنان را پيشينه‏ اى بد و عبرتى براى آيندگان گردانيديم. (زخرف، آیات 55 و ۵۶) در این آیات به این نکته توجه داده شده که سنت های الهی، قوانین ثابتی است که در آن تبدیل و تحویلی نیست؛ و هماره در اجتماعات بشری تکرار خواهد شد و انسان ها می بایست مواظب باشند تا گرفتار استکبار و مکر بدکرداری نشوند؛ زیرا از چنین افرادی انتقام گرفته می شود و در همین دنیا عذاب خواهند شد. این که خدا می فرماید تحویلی در سنت الهی نیست، به این معنا است که هرگز عذاب از قومى كه مستحقّ عذاب هستند، به غير آنها برگردانده نمی شود تا قومی دیگر به جای مستکبر و بدکاران عذاب شوند؛ بنابراین هیچ تغییر و تحویلی در سنت الهی نخواهد بود.(الميزان، ج 17، ص 58) گفتمان انقلاب اسلامی در چهار دهه از حضور پر قدرت خویش توانسته است با بهره گیری از این سنت، دشمنان استکباری را به زانو در آورده و کشورهایی غربی و مستکبر را نه تنها از ایران اسلامی بلکه از منطقه به یک معنا فراری دهد و با بیداری مسلمانان و امت اسلام گام های بلندی برای قطع کامل حضور استکباری آنان بردارد. امروز دولت مستکبر آمریکا در منطقه منفورتر از هر کشوری است و حضور دولتمردان آن حتی در پایگاه های نظامی خود دزدانه و نهانی است؛ زیرا از خطر حملات مردمی به خود هراسناک و بیمناک هستند و احساس امنیت نمی کنند. فقدان امنیت برای مستکبران در سایه توجه به این سنت الهی به دست آمده است.
2. پیروزی در سایه صبر و استقامت: از دیگر سنت های الهی حاکم بر اجتماع این است که پیروزى در سایه صبر و مقاومت و استقامت به دست می آید. خدا به این سنّت حتمى توجه داده و می فرماید: وَلَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلَى مَا كُذِّبُوا وَأُوذُوا حَتَّى أَتَاهُمْ نَصْرُنَا وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ وَلَقَدْ جَاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ؛ و پيش از تو نيز پيامبرانى تكذيب شدند؛ ولى بر آنچه تكذيب شدند و آزار ديدند شكيبايى كردند تا يارى ما به آنان رسيد و براى كلمات خدا هيچ تغييردهنده‏ اى نيست؛ و مسلما اخبار پيامبران به تو رسيده است.(انعام، آیه ۳۴) از این آیه به دست می آید که از سنت های الهی پیروزی است که در سایه صبر و استقامت به دست می آید. صبر آن چه از آیات و روایات به دست می آید به معنای شکیبایی و استقامت است نه دست از کار کشیدن و کاری انجام ندادن. پس صبور کسی است در برابر سه گانه مصیبت ها، اطاعت ها، و معصیت های دیگران، اقدامات مثبتی انجام می دهد و با کنش و واکنش مناسب تلاش می کند تا از مصیبت عبور کرده، به تکالیف خویش جامه عمل بپوشاند و در برابر معصیت با نهی از منکر و توصیه به حق و معروف، مردم را در مسیر هنجارها و اطاعت هدایت کند. از نظر قرآن، این سنت الهی است که هر کسی استقامت در ایمان و کارهای نیک داشته باشد مورد حمایت الهی در دو شکل ولایتی و نصرتی قرار می گیرد و پیروزی در دو جهان برای او رقم زده می شود. از همین روست که با تاکید بر « وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ» از این قانون ثابت و سنت پایدار الهی سخن به میان می آورد؛ زیرا چنان که از این آیه و آیات دیگر به دست می آید، مراد از کلمات الهی، شامل کلمات تدوینی مانند قرآن(کهف، آیه 27) و کلمات تکوینی و قوانین حاکم بر آن ها است که شامل قانون هدایت طبیعی و فطری هم می شود.(انعام، آیه 115؛ طه، آیه 50) خداوند درباره نقش استقامت و صبر در کارها برای رسیدن به پیروزی و امدادهای غیبی الهی می فرماید: إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ نَحْنُ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنْفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ نُزُلًا مِنْ غَفُورٍ رَحِيمٍ؛ در حقيقت كسانى كه گفتند پروردگار ما خداست‏ سپس استقامت و ايستادگى كردند، فرشتگان بر آنان فرود مى ‏آيند و مى‏ گويند: هان بيم مداريد و غمين مباشيد و به بهشتى كه وعده يافته بوديد شاد باشيد. در زندگى دنيا و در آخرت دوستانتان ماييم و هر چه دلهايتان بخواهد در بهشت براى شماست و هر چه خواستار باشيد در آنجا خواهيد داشت، روزى آماده‏ اى از سوى آمرزنده مهربان است.(فصلت، آیات 30 تا 32) هم چنین چنان که گفته شد، از نظر قرآن، توجّه به سنّت خدا درباره کیفر متمرّدان، زمینه ساز صبر در برابر دشمنان می شود(طه، آیات 128 تا 130) و این گونه مومنان نه تنها از سنت الهی غافل نمی شوند، بلکه انگیزه ای می یابند تا در برابر فشارهای دشمنان صبر و استقامت ورزیده و عقب نشینی نداشته باشند، بلکه با استقامت و صبری بر آن باشند تا اوضاع را تغییر دهند. همین رویه در انقلاب اسلامی و پیروان جهانی گفتمان در سطح منطقه موجب شده است تا امروز مومنان در برابر فشارهای استکبار جهانی و زر و زور و تزویر نظام های عربی، غربی و عبری استقامت و صبر داشته باشند و نتایج آن را هر چند محدود ببیند. با آن که دولت های عربی به ویژه رژیم کودک کش و متجاوز عربستان سعودی با زر قارونی خویش در کنار فریبکاری رسانه ای هامان زمان و دولت عبری و صهیونیستی با زور آمریکای جهان خوار و مستکبر بر آن است تا حاکمیت باطل خویش را تداوم بخشند، ولی استقامت و صبر مقاومتی مسلمانان به ویژه جوانان در منطقه غرب آسیا از افغانستان گرفته تا یمن تا عراق تا سوریه و لبنان تا فلسطین اشغالی موجب شده است تا کسانی که تا دیروز در اندیشه از نیل تا فرات بودند با دیوارهای بتنی خویش را در محدوده کوچکی از سرزمین های اشغالی محصور کنند و هماره ترس از نابودی کامل رژیم جعلی و دروغین خود را در دل و سر داشته باشند و خواب های آشفته ببیند.
3. پیروزی حق بر باطل: یکی از سنت های اجتماعی خدا، پیروزی نهایی حق بر باطل است. (انفال، آیه 8؛ یونس، آیه 82؛ رعد، آیه 7؛ اسراء، آیه 81؛ انبیاء، آیه 18؛ شوری، آیه 24) به این معنا که سنّت خداوند بر درگيرى حق و باطل در نظام هستى است كه در اين درگيرى، باطل از بين رفته، حق باقى مى ماند. (الميزان، ج 10، ص 111) از نظر قرآن، تبدیل ناپذیرى سنّت الهى، درباره پیروزى حق بر باطل امری قطعی و حتمی است(فتح، آیات 22 و 23)، حتی اگر مجرمان و اهل باطل همه تلاش خویش را برای بقای خود مبذول دارند.(انفال، آیه 8؛ یونس، آیه 82) باید توجه داشت که حق هر چند دارای دامنه وسیع و گسترده از نظر معنایی است، ولی از نظر مصداقی می بایست گفت که حق در اجتماع انسانی هر آن چیزی است که عقل و نقل بیان می کند و فطرت و شریعت بر آن مهر تایید می گذارد. بر این اساس، می بایست گفت که حق کامل همان شرایع اسلامی است و قوانین و احکام و آموزه های معرفتی است که پیامبران از سوی خدا آورده و بیان کرده اند. بر این اساس، وقتی سخن از پیروزی حق به میان می آید، مراد تحقق یابی پیروزی اسلام و مسلمانان مومن خواهد بود. از همین روست که خدا در قرآن می فرماید که پیروزى و غلبه پیامبران بر دشمنان خود، سنّت قطعى خدا است(انعام، آیه 34؛ یوسف، آیه 110؛ مومنون، آیه 44؛ روم، آیه 47؛ صافات، آیه 171) گفتمان انقلاب اسلامی بر اساس این سنت الهی شکل گرفت و حرکت انقلابی خویش را در اجتماع مدیریت کرد. این گونه است که مومنان به گفتمان انقلاب اسلامی با باور وایمان به پیروزی قطعی هرگز دلسرد نشده و از مبارزه و جهاد دست نکشیدند؛ این در حالی است که قدرت و بقای ظلم و استکبار و بی عدالتی حاکم بر جهان به گونه ای است که انسان گمان می کند اهرمن و شیطان تا قیامت باقی خواهند بود؛ در حالی که مومنان با اشاره به وعده الهی که حتی ابلیس در آخر زمان به دست مصلح کل کشته می شود(حجر، آیات 37 و 38؛ ص، آیات 80 و 81؛ و روایات تفسیری) به مبارزه ادامه می دادند و بر این باور بودند که باید تلاش کرد و بر اساس سنت الهی به پیروزی حق بر باطل ایمان داشت.(انبیاء، آیه 105) در حالی که دشمنان بر آن بودند تا با بیان انواع مطالب سخیف فلسفی و عقل مادی و ابزاری حاکمیت مطلق شرور را به اثبات برسانند و اصولا منکر بازگشت معنویت به جهان باشند و به طور علنی اعلام می کردند که خدا و دین مرده است ؛ زیرا افیون و ماده مخدر اجتماع است، گفتمان انقلاب اسلامی نشان داد که نه تنها فلسفه بافی آنان واهی و اسماء تهی و بی معنایی است، بلکه دین زنده و پویا است و می تواند حرکت های انقلاب عدالت خواهانه ای را رهبری کند. نویسندگان غربی با نگاهی به انقلاب اسلامی حتی نظریات اجتماعی و جامعه شناسانه خود را تغییر دادند، زیرا تمام بنیادهای فلسفی و فکری آنان را این انقلاب دگرگون کرده و به هم ریخته بود.(نگاه کنید: آثار تدا اسکاچ پل ۱۹۷۹/۱۳۷۶؛ «دولت‌ها و انقلاب‌های اجتماعی» و میشل فوکو ، ۱۹۷۸/۱۳۷۷، «ایرانی‌ها چه رویایی در سر دارند؟»؛ و آثار حامد، الگار ۱۳۶۰؛ کدی، نیکی.آر ۱۳۷۵، ریشه‌های انقلاب ایران)
4. سنت نصرت الهی: از سنت های حاکم بر اجتماع باید به سنت نصرت الهی اشاره کرد که حتی به شکل امدادهای غیبی خودنمایی می کند. بر اساس این قانون، هر کسی اسلام و شرایع اسلامی را یاری رساند، خدا به او یاری می رساند. خدا می فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ وَالَّذِينَ كَفَرُوا فَتَعْسًا لَهُمْ وَأَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمَالَهُمْ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد اگر خدا را يارى كنيد ياريتان مى ‏كند و گامهايتان را استوار مى دارد و كسانى كه كفر ورزيدند نگونسارى بر آنان باد و خدا اعمالشان را برباد داد و نابود ساخت، اين بدان سبب است كه آنان آنچه را خدا نازل كرده است‏ ، خوش نداشتند و خدا نيز كارهايشان را باطل و نابود كرد. (محمد، آیات 7 تا ۹) با نگاهی به گفتمان انقلاب اسلامی و تاریخ آن می توان دریافت که چه سان در چهار دهه انقلاب شکوهمند اسلامی و حتی گفتمان جهانی آن توانست از نصرت الهی برخوردار شود. از جمله این آثار برخورداری را می توان در رخداد الهی طبس که حمله متجاوزان آمریکایی را به توفانی از شن به شکست کشانید یا در جنگ تحمیلی و حتی جنگ اقتصادی به وضوح دید که بارها خداوند مومنان را یاری رساند. پیروزی های اخیر در سوریه و عراق و لبنان و فلسطین و یمن بخشی کوچک از همین امداد الهی است که نصیب مومنان گفتمان انقلاب اسلامی در سطح منطقه و غرب آسیا کرده است. در حالی که رژیم های غربی و عربی و عبری با هم تلاش کردند تا جنگ های عظیم نیابتی را سامان دهند، در عراق و شام تشکیلات عظیم داعش نابود شد و در یمن عربستان در باتلاقی باطل خود دست و پا می زند و رژیم صهیونیستی در جنگ دو روزه شکست را می پذیرد.
5. سنت تغییر اجتماعی: از مهم ترین سنت های الهی حاکم بر اجتماع، سنت تغییر اجتماعی به دنبال تغییر در رفتارهای ملت و امت است. به این معنا که اگر امتی رفتارهای خویش را به شکل درست یا نادرست تغییر دهد، آثار آن در اجتماع نیز به شکل مثبت یا منفی بروز می کند. پذیرش تغییر اجتماعی به دنبال تغییر انسانی به این معنا است که خلق و خوی انسانی تغییر می کند و این تغییرات خلقی و خویی نه تنها در خود شخص آثاری را به جا می گذارد، بلکه در اجتماع نیز تغییراتی را موجب می شود. این بدان معنا خواهد بود که انسان ها برای تغییر مثبت در اجتماع می بایست بر تغییر بر افراد اجتماع تاکید داشته باشند. خدا می فرماید: لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلَا مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ ؛ براى او فرشتگانى است كه پى در پى او را به فرمان خدا از پيش رو و از پشت‏ سرش پاسدارى مى كنند در حقيقت ‏خدا حال قومى را تغيير نمى‏ دهد تا آنان حال خود را تغيير دهند و چون خدا براى قومى آسيبى بخواهد هيچ برگشتى براى آن نيست و غير از او حمايتگرى براى آنان نخواهد بود. (رعد، آیه ۱۱) گفتمان انقلاب اسلامی بر اساس باور به این سنت شکل گرفت و رهبران آن تلاش کردند تا با تغییر در فکر و عمل مردم، آنان را به سو و سمت تغییرات اجتماعی مطلوب سوق دهند که موفق عمل کردند و توانستند جریانی انقلابی و انفجارآمیز از نور حقیقت بر جهان تاریک و ظلمانی بپاشانند و مردم را در مسیر حق قرار داده و از آثار آن بهره مند سازند. از نظر قرآن، جوامع انسانى، مقهور سنن قاطع و خلل ناپذیر الهى هستند(اعراف، آیه 34؛ یونس، آیه 49؛ حجر، آیات 4 و 5؛ طه، آیات 128 و 129؛ مومنون، آیه 43) البته از نظر قرآن، پدیدار گشتن سردمدارانى بدکار و مکّار در هر جامعه، از سنّتهاى الهى است که علت آن را می بایست در وسوسه های ابلیسی و تسویل نفسانی خود این افراد جست و جو کرد(انعام، آیه 123)(انعام، آیه 123) زیرا «كذلك جعلنا فى كلّ قرية…» بر سنّت ثابت خداوند در ميان انسانها دلالت دارد. (التّفسير المنير، ج 8 ، ص 30 – 31) از نظر قرآن، سنّت خدا در تداوم نعمتهاى ارزانى شده به جوامع یا تغییر آنها، دایر مدار نوع عملکرد اقوام و ملتها است(رعد، آیه 11؛ انفال، آیه 53)؛ زیرا جمله «ذلك بانّ اللّه…» از قبيل تعليل بر امر عام و تطبيق آن بر مورد خاصّ است؛ يعنى مجازات مشركان قريش، به سبب گناهان شان و تبديل نعمتهاى خدادادى آنان به عذاب شديد، مصداقى از اين سنّت كلّى خدا است. (الميزان، ج 9، ص 101)؛ این بدان معنا است که جوامع بشری در برخوداری از نعمتی چون عدالت قسطی و برکات الهی و یا از سلطه مستکبران و ظالمان و نابودی اقتصاد، می بایست پیش از آن که دیگران را سرزنش کنند به رفتار خود توجه کرده و خود را ملامت و سرزنش کنند؛ چنان که ابلیس به عنوان وسوسه گر به این نکته توجه می دهد.(ابراهیم، آیه 22) انقلاب اسلامی با درک این سنت الهی و توجه و اهتمام بر آن هماره تلاش دارد تا تغییرات اجتماعی را از طریق تغییرات مثبت و سازنده در افراد امت پیش برد. اگر در جایی با شکست و تغییرات نامطلوب مواجه است می بایست به جای سرزنش دیگران نخست به سرزنش خویش و رفتار اجتماعی مردم بپردازد؛ چنان که امروز بیش ترین فشار اقتصادی از سوی نفوذی ها و اخلال گران در امور اقتصادی بر ملت تحمیل می شود نه از بیرون و از آمریکا؛ هر چند که آنان دخالتی در این امر دارند ولی نقش آنان نسبت به رفتار نامطلوب امت در ایران اسلامی کم رنگ تر و کم اهمیت تر است. بنابراین، باید برای رسیدن به تغییرات مطلوب در حوزه اقتصاد به درون نگاه کرد و بر اقتصاد مقاومتی و عناصر و منابع انسانی آن توجه یافت و نوک حمله را به جای آمریکا به سمت مفسدان اقتصادی در سطوح تصمیم گیری و تصمیم سازی و اجرا گرفت و آنان را به تغییر رفتار وادار کرد. بنابراین با توجه به این که گردش شکست و پیروزى در جوامع بشرى، از سنّتهاى همیشگى خداوند است(آل عمران، آیه 140)، می بایست علل شکست و پیروزی در هر عرصه ای از جمله اقتصادی ارزیابی و تحلیل کرد و توصیه هایی برای تغییر مثبت ارایه داد. هر چند از حاکمیّت یافتن ستمگران بر مردم ستم پیشه، از سنّتهاى خدا در جوامع انسانى (انعام، آیه 129) اما بر اساس آموزه های قرآنی می توان این حاکمیت را تغییر داد و در مسیری درست قرار داده و حاکمیت مقسطین را تحقق بخشید تا عدالت قسطی را در همه عرصه های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی اجرایی سازند؛ به ویژه که حاکمیت نهایی برای صالحان رقم خورده است.(انبیاء، آیه 105)
6. سنت تحول امور: یکی از سنت های حاکم بر هستی از جمله جان و جامعه، سنت تحول امور است. از نظر قرآن، یکی از سنت های الهی ، سنت تحوّل امور و حوادث و آسانى بعد از سختى و گرفتارى است. به این معنا که هماره سختی و عسر و گرفتاری دامن گیر انسان نخواهد بود، بلکه همراه و بلکه در درون هر سختی و عسری، یک آسانی است و یا در پیش و پس هر عسر و گرفتاری یک آسانی قرار گرفته که آن را احاطه کرده است. به این معنا که هر گرفتاری از سوی آسانی احاطه شده است و انسان نمی بایست گمان برد که سختی ها و گرفتاری های بیش تر یا پایدارتر است. توجه به چنین سنتی موجب می شود تا انسان گرفتار نومیدی نشود و برای دست یابی و رسیدن به آسانی صبر و شکیبایی است(شرح، آیات 5 و 6)؛ زیرا علامه طباطبایی در ذیل این آیات می نویسد که آوردن آسانى در پى سختيها، از سنّتهاى خدا در نظام هستى است؛ و شايد مراد از سنّت، سنّت تحوّل حوادث و تغيير احوال و عدم دوام آنها باشد. (الميزان، ج 20، ص 315 – 316) انقلاب اسلامی بر اساس این گفتمان شکل گرفته است؛ زیرا بنیانگذار آن بر این باور بود که حکومت ظالمان و مستکبران دیری نمی پاید و در حقیقت پایان این شب ظلمت و ظلم، صبح پیروزی است.(هود، آیات 81 و 82)
7. سنت کیفر در دنیا: از سنت های الهی سنت عذاب استیصال و کیفر در دنیا است که شامل تارکان امر به معروف و نهی از منکر(اعراف، آیات 164 تا 167) و کیفر کافران فجار و فاسق است.(نوح، آیه 27 و آیات دیگر) از نظر قرآن توجّه به سنّت خداوند درباره هلاکت فسادگران، زمینه ساز دورى از فسادگرى در جامعه اسلامى است(احزاب، آیات 61 و 62)؛ زیرا برخی از امت گمان می کنند که هلاکت در دنیا تنها نصیب کافران و مشرکان فاجر می شود؛ در حالی که امت اسلام اگر به سمت هنجارشکنی به شکل پدیده های اجتماعی برود گرفتار چنین کیفری در دنیا می شود؛ چنان که اصحاب سبت و نیز منافقان جاسوس گرفتار شدند. کسانی که با اخبار دروغین اجتماع را به چالش می کشند و جنگ روانی راه می اندازند، باید بدانند که کیفر خدا در همین دنیا خواهد بود. گفتمان انقلاب اسلامی نشان داد که چگونه سنت های الهی در این حوزه می تواند مفید و سازنده باشد و به عنوان بازدارنده عمل کند؛ زیرا سنت الهی برای کیفر به این گونه نیست که تنها از طریق سیل و توفان و زلزله باشد، بلکه با اعمال و اجرای حدود و تعزیرات نیز کیفر و مجازات الهی صورت می گیرد که اجرای دقیق قوانین اسلامی در این بخش می تواند بسیار سازنده و بازدارنده از رفتارهای خلاف قانونی و هنجارشکنانه ای باشد که برخی از امت اسلام انجام می دهند.
8. سنت دفاع از مظلوم و مستضعف: از سنت های الهی که در انقلاب اسلامی بارها آزموده و تجربه شده است، سنت دفاع از مظلوم است. این سنت به دو شکل امداد غیبی الهی یا از طریق قوانین جزایی اجرا می شود. بر همین اساس، از وظایف امت اسلام دفاع از مظلوم و مستضعف در هر کجای عالم بی توجه به عنوان دیگری چون دین و مذهب و زن و مرد و نژاد و ملت است. گفتمان انقلاب اسلامی به این مهم در حمایت از مظلومان و مستضعفان جهان در ایرلند شمالی، آمریکای لاتین، فلسطین، منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا پرداخته و در این راه هزینه های بسیاری را داده است. از نظر قرآن، دفاع خداپرستان مؤمن در برابر تجاوز و ظلم کافران، در راستاى سنّت خدا مبنى بر دفع مفسدان، به وسیله عابدان موحّد است.(بقره، آیات 249 تا 251؛ حج، آیات 38 تا 40؛ نساء، آیه 75) هم چنین از نظر قرآن، نابودى ستمگران و حاکمیّت مستضعفان، از سنّتهاى الهى است که در نهایت به شکل کامل و قطعی در آخر زمان رقم می خورد و انقلاب اسلامی بستر ساز چنین حاکمیتی است.(اعراف، آیه 137؛ قصص، ایات 4 و 5؛ انبیاء، آیه 105)