هر چند که در قرآن واژه عربی نظافت که به معنای بهداشت است، به کار نرفته ولی مجموعه ای از واژگان و اصطلاحات قرآن را می توان یافت که بر اهمیتبهداشت تن و روان توجه دارد در روایتی ماثور و مشهور آمده است: النظافه من الایمان. این بدان معناست که ایمان دارای شاخه ها و مولفه های چندیاست که بدان شناخته و یا ساخته می شود. در این حدیث بر این نکته تاکیدشده که نظافت و بهداشت جزیی از ایمان است و بی آن نمی توان تحققی رابرای ایمان پذیرفت.
بنابر این حتی اگر عنصر و مولفه بودن بهداشت و نظافت را بپذیریم باید بپذیریمکه نظافت و بهداشت ظاهری، نشانه ای از ایمان و تحقق و وجود آن در شخصاست؛ زیرا هر امر باطنی دارای آثار ظاهری است. از این رو اگر بخواهیم مومنیرا از کافری بازشناسیم می بایست به نظافت و بهداشت وی توجه کنیم؛ زیرااگر کسی مدعی ایمان است، باید آثار آن را در وجود و رفتار خویش آشکار سازدو اگر شخصی از نظافت و بهداشت دور باشد، تنها مدعی ایمان است و در اینادعا صادق نمی باشد.
البته در فرهنگ اسلامی، نظافت و بهداشت ظاهری بخشی از مفهوم جامع وکامل تر عنوان طهارت است؛ طهارت در فرهنگ اسلامی، ناظر به بهداشت وپاکیزگی گسترده است. از این رو، افزون بر بهداشت ظاهری بر بهداشت باطنیو روانی شخص نیز توجه می دهد.
طهارت، زمینه ساز حصول کمالات
اهتمام به بهداشت جامع از آن روست که هدف از آفرینش انسان، دست یابیبه کمالاتی است که جز از راه طهارت به دست نمی یابد؛ بلکه چنان که از آیه 2سوره جمعه به دست می آید حتی دست یابی به علم و دانش واقعی جز از راهطهارت و تزکیه ظاهر و باطن شدنی نیست و انسان زمانی می تواند حقایق کههست دریابد و مشاهده کند که بهداشت تن و روان را مراعات کرده باشد.
اصول بهداشت در اسلام، بهداشت تن از راه شست و شوی فضولات بدن با آبو طهارت جسم و جان به وضو و غسل و هم چنین بهداشت در تغذیه و بهداشتدهان و دندان و نیز بهداشت جنسی و در نهایت بهداشت روانی را شامل میشود.
انسان مومن همان گونه که باید به بهداشت لباس و جامعه خویش توجه کند ونظافت را در آن مراعات نماید می بایست با مسواک زدن و قرقره کردن در هروضو و پیش از هر نمازی، طهارت و بهداشت دهان و دندان را نیز مراعات کند.هم چنین در بهداشت جسم و جان می بایست از غذاهای حلال و طیب بهرهگیرد و از غذاهای حرام دوری کند.
مجموعه ای که قرآن برای دست یابی به طهارت ظاهری و باطنی بیان می کند بیش از آن است که در این نوشتار کوتاه معرفی شود. با این همه در یک کلمه می توان گفت که بهداشت و نظافت در اسلام یکی از ابتدایی عناصر و مولفه های ایمان و نخستین ظهور و بروز آثار ایمان در شخص است؛ زیرا انسان مومن می بایست از همان آغاز بهداشت را در لباس و خوراک و نوشیدنی و محیط زیست و دهان و دندان و تن رعایت کند. بنابر این نمی تواند گرایشی به سوی امور ناپاک، غیربهداشتی، حرام و مانند آن پیدا کند..
