درباره این که یوسف (ع) در هنگامی که به عنوان یک انسان طبیعی واکنش مثبتی در آغاز به زلیخا نشان می دهد با چه چیزی رو به رو شده بود که وی را از انجام عمل زشت نابکاری و خیانت بازداشت، اختلافی اساسی است. برخی برهان را به معنای استدلال گرفته اند به این معنا که آن حضرت با دلالت عقلی و منطقی خود و علم و دانش از انجام اعمال زشت پرهیز کرد.
برخی دیگر برهان را دیدن معجزاتی دانسته اند که در همان حال به وی نشان داده شد و به شکل اعجازی از نتایج عمل خویش آگاه شد و این دیدن خود در نقش عامل بازدارنده عمل کرد. این مطلب را می توان از آن جا تایید کرد و پذیرفت که خداوند از معجزات دوگانه حضرت موسی (ع) یعنی معجزه عصای اژدها شونده و ید بضیاء به عنوان هذان برهانان ربه یاد کرده است. بر این اساس آن چه آن حضرت (ع) در هنگام عرضه زلیخا دیده بود معجزه ای خاص بوده است.به نظر می رسد که در هنگام با دیدن جبرئیل از واقعیت و بازتاب های حقیقت عمل خویش آشنا شده بود. این بدان معناست که به اعجازی به او نشان داده شده بود که هر یک از رفتارهای دوگانه اش می تواند پیامدهای متفاوتی به جا گذارد.بنابراین آن حضرت(ع) بهشت و دوزخ عملش را به شهود دید و کشف الغطاء نسبت به عملش به دست آورد.البته می توان گفت که مجموعه دانش های خاص رشدی که پیش از این به فضل و رحمت الهی به وی عنایت شده بود و نتیجه آن عصمت بود وی را از ارتکاب عمل بازداشت؛ زیرا آن حضرت در حالتی از شهود بود که می توانست ملکوت و باطن اعمال خیر و شر خویش را مشاهده کند و دیگر آن که دارای علم عصمتی بود که خداوند از آن به رویت برهان یاد می کند. رویت برهان به معنای دیدن مشهود عوالم عمل و نتایج آن بوده است.به هر حال آن حضرت(ع) هرچند به طور طبیعی به جنس مخالف گرایش نشان می دهد ولی عصمت و دانش شهودی وی از حقیقت هر عملی و نیز نتایج آن به شکل دوزخ و بهشت او را از ارتکاب عمل باز داشت. این دیدن حتی معجزه و رویت جبرئیل و یا دوزخ و بهشت نتیجه عبادت و بندگی آن حضرت بود که به این شکل در هنگام بحران ها و سختی های زندگی خود را نشان داد.
هر کسی می تواند با بندگی و طریقت شریعت به عصمت و برهان شهودی دست یابد که در هنگام مشکلاتی از این دست او را یاری رساند و خود را به شکل برهان نشان دهد و دستگیر وی گردد. این گونه است که آتش سوزانی بر ابراهیم (ع) سرد می شود و تاثیرات خود را در تکوین و تصرفات به ظاهر خلاف تکوینیات نشان دهد و آتش سوزان این گونه است که بر آن حضرت سرد و سلامت می شود و هم چنین در نوه اش به گونه ای عمل می کند که آتش شهوت را سرد و بی تاثیر می کند و اجازه نمی دهد تا او را از راه به در برد و به دوزخ شهوت بکشاند.
