امدادهای غیبی در شکست تحریم ها

بسم الله الرحمن الرحیم

تحریم ها از جمله تحریم های نظامی و اقتصادی دشمنان، مبتنی بر اسباب عادی و سنت های حاکم بر طبیعت انجام می گیرد. از آن جایی که دشمنان باوری به سنت های دیگر الهی ندارند و آن را محدود به سنت های طبیعی می کنند، به طور طبیعی، در همین چارچوب راهبردها، سیاست ها و برنامه های خویش را ساماندهی می کنند و انتظار موفقیت دارند؛ البته اگر مومنان و مسلمانان در همین چارچوب مادیگرایانه عمل و رفتار کنند، نتایج مطلوب دشمنان به دست می آید؛ اما از نظر آموزه های وحیانی قرآن، افزون بر سنت ها و قوانین حاکم بر طبیعت، سنت های دیگری است که بر این سنت ها حاکمیت دارد. این سنت های الهی است که معادلات را به هم می ریزد و اسباب عادی و مادی نمی تواند تامین کننده اهداف دشمنان باشد. از این اسباب غیر عادی و غیر مادی که بر اساس سنت ها و قوانین دیگر، غیر از سنت های مادی، انجام می شود، به امدادهای غیبی یاد می شود. نویسنده در این مطلب بر آن است تا نگاهی به امدادهای غیبی و اسباب غیر مادی در اختیار مومنان و مسلمانان یاد کند که عامل شکست تحریم های دشمنان می شود. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.

نوری در تاریکی و راهی در بی راهی

شاید یکی از مهم ترین داستان های قرآنی، داستان حضرت موسی(ع) و فرعون باشد. از نظر آموزه های وحیانی قرآن، این داستان ها و قصه ها، به عنوان تحلیل چرایی و چگونگی رخدادها بیان شده است و هدف آن آموزش و پرورش مومنان و آشنایی آنان با قوانین و سنت های حاکم بر هستی است که هیچ گونه تبدیل و تحویلی در آن راه نمی یابد.(روم، آیه 30؛ )

بسیاری که از قصه های قرآنی ناظر به موسی(ع) و یهودیان است؛ زیرا آن چه در امت ایشان اتفاق افتاده، طابق النعل بالنعل در امت اسلام نیز اتفاق می افتد. از این رو، این قصه ها هم تبیین گر سنت های الهی، و هم عبرت آموز برای امت اسلام و هم چنین امیدآفرین برای آنان است؛ زیرا در نهایت این امت حضرت موسی(ع) بود که بر دشمنان چیره و حاکمیت جهانی آن زمان خویش را تثبیت کردند.

داستان درگیری حضرت موسی(ع) به عنوان نماینده حق و عدالت در برابر فرعون به عنوان نماینده شیطانی ظلم و استکبار، داستان بسیار آموزنده ای است که سنت های الهی را به نمایش می گذارد. یکی از سنت های الهی، سنت امداد الهی نسبت به مومنان است. این سنت چنان که از آموزه های وحیانی قرآن به دست می آید، ناظر به زمانی است که مومنان تمام تلاش و کوشش و مجاهدت خویش را مبذول می دارند و به نصرت خدا و دین می پردازند؛ در آن زمان است که به سبب قاعده و قانون الهی «نصرت متقابل» و «ولایت متقابل» است.

خدا می فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ وَالَّذِينَ كَفَرُوا فَتَعْسًا لَهُمْ وَأَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمَالَهُمْ أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَلِلْكَافِرِينَ أَمْثَالُهَا ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَأَنَّ الْكَافِرِينَ لَا مَوْلَى لَهُمْ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد اگر خدا را يارى كنيد ياريتان مى ‏كند و گامهايتان را استوار مى دارد و كسانى كه كفر ورزيدند نگونسارى بر آنان باد و خدا اعمالشان را برباد داد؛ اين بدان سبب است كه آنان آنچه را خدا نازل كرده است‏ خوش نداشتند و خدا نيز كارهايشان را باطل كرد ؛ مگر در زمين نگشته‏ اند تا ببينند فرجام كسانى كه پيش از آنها بودند به كجا انجاميده ست؛‏ خدا زير و زبرشان كرد؛ و كافران را نظاير همين كيفرها در پيش است؛ چرا كه خدا سرپرست كسانى است كه ايمان آورده‏ اند ولى كافران را سرپرست و يارى نيست. (محمد، آیات 7 تا ۱۱)

خدا در این آیات به دو سنت اصلی اشاره داشته و با اشاره با کارکرد تاریخی این دو سنت، مومنان را به بهره گیری و نیز عبرت گیری از آن ها تشویق و ترغیب می کند. به سخن دیگر، خدا از مردم می خواهد تا بر اساس سنت های «نصرت متقابل» و «ولایت متقابل» الهی عمل و رفتار کنند تا در برابر کافران و دشمنان بتوانند پیروز و سر بلند شده و آنان را به شکست و تباهی بکشانند.

از نظر قرآن، مومنان می بایست در تقابل با دشمنان از همه اسباب مادی و ظاهری بهره گیرند و به فراهم آوری نفرات و تجهیزات بپردازند(انفال، آیه 60)؛ زیرا این اقدامات ظاهری و بهره گیری از اسباب مادی، نوعی نصرت در دین در حد استطاعت است که لازم است انجام شود؛ اما مومنان نمی بایست به همین ظاهر بسنده کنند؛ زیرا عزم انسانی و همت او در انجام کاری زمانی با موفقیت قرین خواهد بود که همه اسباب فراهم آید که شامل اسباب غیر مادی نیز می شود که بسیاری از آن ها بیرون از قدرت و استطاعت انسان است. از همین روست که هر عزمی، نیازمند توکل است تا موفقیت آمیز باشد.(آل عمران، آیه 159)

خدا قرآن در ادامه همین آیه در آیه دیگر بیان می کند که نصرت الهی بر خلاف نصرت های دیگران است؛ زیرا این نصرت هماره با پیروزی و موفقیت و شکست دشمنان همراه خواهد بود. خدا می فرماید: إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ وَإِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ؛ اگر خدا شما را يارى كند هيچ كس بر شما غالب نخواهد شد و اگر دست از يارى شما بردارد چه كسى بعد از او شما را يارى خواهد كرد و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند. (آل عمران، آیه ۱۶۰)

البته سنت الهی غلبه و چیرگی نهایی مومنان و دین اسلام به عنوان پایان تاریخ است(انبیاء، آیه 105؛ نور، آیه 55؛ قصص، آیه 4؛ انعام، آیه 48)؛ اما حال اگر به هر دلیلی مومنان و مسلمانان کوتاهی کنند، این بدان معنا نیست که اسلام شکست می خورد و یا رهبری و امام زمان هر دوره ای به اهداف خویش نرسد، بلکه خدا هماره حتی در صورت کوتاهی مومنان، به امام زمان آن دوره یاری و نصرت می رساند؛ از همین روست که می فرماید: إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ؛ اگر او پيامبر را يارى نكنيد قطعا خدا او را يارى كرد.(توبه، آیه 40)

خدا بارها در قرآن از امدادهای خویش نسبت به پیامبران و رهبران سخن به میان آورده است؛ در حالی که دشمنان آنان توطئه قتل و یا اخراج ایشان را کشیده بودند. دشمنان براساس سنت های طبیعی و عادی و قوانین جاری به جامعه و جان بر آن شدند تا اهداف خویش را جامعه عمل بپوشانند، اما غافل از این که سنت های دیگر نیز بر هستی جاری و ساری است که آنها حتی به عنوان اصل حاکم عمل می کنند و اجازه فعل و انفعال به سنت های مادی و طبیعی و عادی نمی دهند؛ چنان که بر اساس همین سنت ها، حضرت ابراهیم(ع) از آتش نمرودیان در امان ماند و در آتش بر ایشان خنک و سلامت شد تا نه بسوزاند و نه از سرما بمیرد.(انبیاء، آیه 69)

از نظر قرآن، سنت الهی بر امداد و نصرت مومنان با اشکال گوناگون مادی و غیر مادی سامان یافته است. از همین رو، در جایی که احتمال داده نمی شود، موفقیتی به دست آید، کامیابی و موفقیت رقم می خورد و در جایی که همه راه ها بسته است، راهی باز می شود که بر اساس سنت نصرت متقابل و ولایت متقابل و مانند آن ها است.

از جمله این موارد بسیار می توان به قصه و داستان حضرت موسی(ع) و لشکر فرعونیان اشاره کرد. خدا در این باره می فرماید: وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِي إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ إِنَّ هَؤُلَاءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ… فَأَتْبَعُوهُمْ مُشْرِقِينَ فَلَمَّا تَرَاءَى الْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَابُ مُوسَى إِنَّا لَمُدْرَكُونَ قَالَ كَلَّا إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهْدِينِ فَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنِ اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْبَحْرَ فَانْفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ وَأَزْلَفْنَا ثَمَّ الْآخَرِينَ وَأَنْجَيْنَا مُوسَى وَمَنْ مَعَهُ أَجْمَعِينَ ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ؛ به موسى وحى كرديم كه بندگان مرا شبانه حركت ده زيرا شما مورد تعقيب قرار خواهيد گرفت. پس فرعون ماموران جمع‏آورى خود را به شهرها فرستاد؛ و گفت: اينها عده‏ اى ناچيزند. پس هنگام برآمدن آفتاب آنها را تعقيب كردند چون دو گروه همديگر را ديدند ياران موسى گفتند ما قطعا گرفتار خواهيم شد. گفت: چنين نيست؛ زيرا پروردگارم با من است و به تحقیق مرا راهنمايى می کند. پس به موسى وحى كرديم: با عصاى خود بر اين دريا بزن تا از هم شكافت و هر پاره‏ اى همچون كوهى سترگ بود و ديگران را بدانجا نزديك گردانيديم ؛ و موسى و همه كسانى را كه همراه او بودند نجات داديم ؛ آنگاه ديگران را غرق كرديم.(شعراء، آیات 52 تا ۶۶)

از این آیات به دست می آید که وقتی همه راه ها بسته شده و جلو مردم دریایی بود که عبور از آن ممکن و شدنی نبود و لشکر فرعون نیز از پشت آنان را محاصره کرده بود. در این حالت محاصره، راهی به امداد الهی و اسباب غیبی فراهم می آید و مردم از دست فرعونیان رهایی یافته و فرعونیان نه تنها شکست می خورند، بلکه نابود می شوند.

امدادهای غیبی عامل پیروزی مومنان

از نظر آموزه های وحیانی قرآن، این گونه نیست که محاصره همه جانبه دشمن موجب پیروزی آنان خواهد شد؛ زیرا اگر کسی از اهل ایمان باشد و برای نصرت دین اسلام قیام کرده باشد، خدا او را یاری می کند و از جایی که گمان نمی کند او را یاری می کند. خدا بارها به این اصل توجه داده و مثلا می فرماید: ذَلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا؛ به آن كس كه به خدا و روز بازپسين ايمان دارد اندرز و موعظه داده مى ‏شود و هر كس از خدا پروا كند خدا براى او راه بيرون‏شدنى قرار مى‏ دهد و از جايى كه حسابش را نمى ‏كند به او روزى مى ‏رساند و هر كس بر خدا اعتماد كند او براى وى بس است‏ خدا فرمانش را به انجام‏رساننده است به راستى خدا براى هر چيزى اندازه‏ اى مقرر كرده است.(طلاق ، آیات 2 و ۳)

بنابراین، اهل ایمان و تقوای الهی، هماره راه های برونرفتی برای آنان از مشکلات خواهد بود و کسی که راه رشد بخواهد خدا آن را به هر شکلی شده فراهم می آورد؛ چنان که اصحاب کهف در شرایط سختی قرار گرفتند و از خدا راه رشد را خواستند و خدا نیز آنان را در موقعیتی قرار می دهد تا از شرور دشمنان در امان مانند.(کهف، آیات 10تا 25)

مسلمانان مدینه نیز هنگامی که سوی احزاب گوناگون همانند کشورهای امروز مورد محاصره قرار گرفتند، خدا با امداد غیبی ایشان را رهایی بخشید و شکست را برای دشمنان آنان رقم زد.(احزاب، آیات 9 تا 22؛ مجمع‌البيان، ج 7 – 8 ، ص 549)

جالب این که در شرایطی که مسلمانان از سوی دشمنان بیرونی در محاصره بودند، منافقان و نفوذی های آنان در میان مسلمانان به اقسام گوناگون حرکت های ایذایی داشته و با جاسوسی و شایعه پراکنی و مانند آنها در خدمت اهداف دشمنان خارجی عمل می کردند، با این همه دشمنان نتوانستند به اهداف خویش دست یابند؛ زیرا خدا به نصرت و یاری ناصران دین خویش آمد. فعالیت های منافقان و نفوذی ها در تضعیف روحیه مومنان و مسلمانان به هدف نخورد و در نهایت شکست برای آنان رقم خورد.(همان)

خدا به مسلمانان هشدار می دهد که منافقان و نیز برخی از سست ایمان ها به سبب عدم ایمان به خدا، هماره نه تنها از اقدام های سخت و شدید علیه دشمنان ابا می ورزند، بلکه سعی می کنند تا خود را از حملات دشمن حفظ کنند و در شرایط بحرانی پا به فرار می گذارد و یا عقب نشینی می کنند. این در حالی است که مومنان با استقامت و پایداری و مقاومت خویش ، مقاصد دشمن را شناخته و آنان را در رسیدن به اهداف ناکام می گذارند.(همان)

از مهم ترین عوامل ظاهری پیروزی مسلمانان در شکست محاصره های اقتصادی و نظامی دشمن ، می بایست به اطاعت پذیری آنان از خدا و پیامبر(ص) و عمل به فرمان های رهبری، به رغم شوکت و قدرت دشمنان و اقدامات بسیارایذایی آنان(همان)؛ افزایش ایمان و تسلیم مؤمنان، هنگام رویارویى آنان با احزاب کافر و محاصره‌کننده مدینه(همان)؛ ایمان راسخ مؤمنان مدینه به وعده‌هاى خداوند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) در جریان محاصره نظامى خود به وسیله احزاب متّحد(همان)

خدا در امدادهای غیبی خویش تنها از فرشتگان (احزاب، آیه 9)و یا عوامل غیبی استفاده نمی کند؛ بلکه از عوامل و اسباب طبیعی ظاهری همانند باد، زلزله ، سیل و مانند آن ها استفاده می کند.(همان) ؛ زیرا مراد از «جنوداً لم‌تروها» ملائكه است.(جامع‌البيان، ج 11، جزء 21، ص 155) خدا در این آیه بیان می کند که یکی از عوامل شکست احزاب، ریح و بادی بود که فرستاده است. از آن جایی که واژه ریح به کار رفته نه عاصف می توان این برداشت را داشت که نیازی نیست تا تندباد یا توفانی بفرستد، بلکه با یک باد لطیف نیز خدا می تواند دشمن را در زمین خشک، زمین گر کرده و آنان را نابود سازد. همین خدایی که با عاصف و توفان حضرت سلیمان و لشکریان او را جا به جا می کرد(انبیاء، آیه 81)، می تواند با یک باد ساده دشمن مومنان را نابود سازد.

خدا از مومنان می خواهد تا هماره به خدا امید داشته و هیچ ترسی و خوفی از دشمن نداشته باشند که عامل شکست آنان شود؛ هر چند که خوف به معنای آمادگی و هوشیاری لازم و ضروری است؛ زیرا اگر آمادگی و هوشیاری وجود نداشته باشد دشمن از ممکن است از غفلت استفاده کند. خدا می فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد در برابر دشمن آماده باشيد اسلحه احتیاط و مبارزه خود را برگيريد و گروه گروه به جهاد بيرون رويد يا به طور جمعى روانه شويد. (نساء، آیه 71)

البته مراد از «حذر» همان احتیاط و هوشیاری تمام است؛ هر چند که کسی که احتیاط می کند اسلحه خویش را هماره در دست دارد تا به دفاع و حمله بپردازد؛ ولی نباید حذر را محدود به اسلحه کرد. از همین روست که خدا در جایی دیگر، حذر و اسلحه را با هم آورده و فرموده است: وَلْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ؛ و باید جانب احتياط را فرو نگذارند و جنگ‏افزارهاى خود را برگيرند.(نساء، آیه 102)

بنابراین، از نظر قرآن، سنت های الهی محدود به سنت های طبیعی و مادی نمی شود، بلکه سنت های دیگری است که مومنان به آن ایمان داشته و از آن بهره می گیرند. از همین روست که مومنان تنها به اسباب مادی بسنده نمی کنند، بلکه به اسباب غیر مادی چون توکل و دعا و مانند آن نیز توسل می جویند و این گونه از سنت های الهی حاکم بر هستی از جمله سنت های امدادهای غیبی بهره می برند و در جایی که به نظر می رسد به بن بست رسیده اند، خود را در راهی بزرگ و رهایی بخش می یابند که می تواند آنان را به مقاصد ایشان برساند. بنابراین، هرگز بن بست برای ایشان معنا ندارد و هرگز در اضطراب و خوف و حزن گرفتار نیستند؛ چرا که آرامش و اطیمنانی را خدا به ایشان ارزانی می کند که گام هایشان را استوار و ثابت قدم بر می دارند و از کسی یا چیزی باکی و ترسی ندارند و موفقیت و پیروزی خویش را یقینی و قطعی می دانند.

خدا در این باره می فرماید: إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ نَحْنُ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنْفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ نُزُلًا مِنْ غَفُورٍ رَحِيمٍ ؛ در حقيقت كسانى كه گفتند پروردگار ما خداست‏ سپس ايستادگى كردند فرشتگان بر آنان فرود مى ‏آيند و مى‏ گويند هان بيم مداريد و غمين مباشيد و به بهشتى كه وعده يافته بوديد شاد باشيد، در زندگى دنيا و در آخرت دوستانتان ماييم و هر چه دلهايتان بخواهد در بهشت براى شماست و هر چه خواستار باشيد در آنجا خواهيد داشت؛ روزى آماده‏ اى از سوى آمرزنده مهربان است. (فصلت، آیات 30 تا ۳۲)

با نگاهی به وضعیت کنونی ایران اسلامی می توان دو نگرش ایمانی و نفاقی را یافت؛ زیرا برخی واداده شده اند و حتی به جریان نفوذ و نفاق در آمده و در خدمت دشمنان عمل می کنند، و برخی دیگر نه تنها ثبات قدم دارند، بلکه روز به روز بر ایمان ایشان افزوده می شود؛ زیرا می بینند که در جایی که به نظر می رسد به بن بست رسیده ، راه خویش را باز می ببیند و خدا را می بیند که راهنمایی کرده و ایشان را از مشکلات می رهاند و مخرج و راه برونرفت را می گشاید.(احزاب، آیات 9 تا 22؛ طلاق، آیات 2 و 3)

حضرت آیت الله امام خامنه ای مدظله الوارف، در دیدار بسیجیان کشور شرط پیروزی حرکت بسیجی را در کشور تقوا و حُسن عمل دانستند و تأکید کردند: باید تقوای شخصی و اجتماعی را برای خود وظیفه بدانیم تا حمایتِ الهی شامل حال ما شود.

ایشان با اشاره به داستان موسی و فرعون در قرآن فرمودند هنگامی که خداوند موسی و برادرش را مأمور کرد تا نزد فرعون که ابرقدرت دنیای آن روز بود بروند و او را به حق دعوت کنند، حضرت موسی نگران بود که فرعونِ قدرتمند با کشتن آنها ، راه گسترش حق را ببندد اما خداوند به موسی (ع) و برادرش هارون فرمود :« نترسید که من با شما هستم می شنوم و می بینم» (طه 46) در نهایت هم وقتی لشکریان فرعون در تعقیب بنی اسراییل بودند بنی اسراییل ترسیدند و گفتند الان به ما می رسند اما موسی (ع) گفت : « هرگز نمی توانند ، پروردگارم با من است».(شعرا ، 62) و نیل برای موسی شکافته شد و پس از نجات موسی و مؤمنین، لشکریان فرعون در امواج خروشان رود غرق شدند.

حضرت آیت الله خامنه ای تأکید کردند: معنای همراهی الهی این است و باید آن را قدر دانست . اگر من و شما بتوانیم این معیّت الهی را حفظ کنیم ایشان فرمودند : «بدانید آمریکا که هیچ، اگر ده برابر قدرت آمریکا هم کسانی در دنیا نیرو داشته باشند، نیرویی که خدا با او همراه است، بر آنها غلبه خواهد کرد.»(23 آذر 1395)