بي گمان يكي از راه هاي شناخت ارزش و بهاي عملي آن است كه ارزش آن را در نزد كسي كه وي را محبوب خويش مي شماريم و پسندش در حكم رضايت و خشنودي ماست به دست آوريم.
خداوند به عنوان محبوب مؤمن مي تواند بهترين معيار و ملاك سنجش براي اعمال و رفتارش باشد. براي دريافت اندازه خشنودي و رضايت هركس نيز ابزار سنجش وجود دارد. به عنوان نمونه ما مي توانيم درباره مقدار رضايت و خشنودي كسي از عمل خود به نوع واكنش هاي گفتاري و رفتاري او توجه كنيم ولي درباره خداوند شايد اين راه بسيار دشوار و يا ناممكن باشد؛ به ويژه كه امكان ارتباط ما به عنوان بشر معمولي و عادي با خداوند وجود ندارد و ما نمي توانيم به سادگي از رضايت و خشنودي او آگاه گرديم مگر آن كه پيامبري باشيم و يا با پيامبري در ارتباط باشيم.
راه ديگر آن است كه به مقدار پاداش و تأثير كار در زندگي روزانه خود بنگريم ولي اين راه ها بسيار نامطمئن و شكننده و شك زا هستند و گمانه ها را به بي نهايت افزايش مي دهند.
در اين ميان راه ديگري را مي توان پيشنهاد كرد و آن اين كه به امور و مسائلي تن در دهيم كه به نظر مي رسد كه در نزد خداوند محبوب هستند و خداوند به گونه اي آن ها را به عنوان محبوب خود ذكر كرده كه از اين دست كارها، اموري است كه خداوند در آيات وحياني خود بيان كرده است. از آن ميان مي توان به موضوعاتي توجه داد كه خداوند درباره آن فرموده است: ان الله يحب التوابين و ان الله يحب المستغفرين يعني خداوند توبه كننده بسيار و يا استغفاركنندگان را دوست مي دارد. در پاره اي از موارد بيان كرده است كه اگر مي خواهيد محبوب من شويد و من شما را به عنوان محبوب خود برگزينم همان راه پيامبر(ص) را بپيماييد. اين هم روش ديگري است كه مي توان از آن راه، محبوبيت و خشنودي خدا را از عملي دريافت.
اما اين كه چه كساني محبوب خدايند آن نيز راه كاري دارد كه همانند راهكار شناخت عمل خوب و دوست داشتني نزد خداست. خداوند برخي از مردمان را بسيار دوست مي دارد كه از جمله همان كساني هستند كه كارهاي نيكو و پسنديده مي كنند. اما آيا كساني هستند كه مورد توجه خاص خدا قرار مي گيرند و با خدا آن چنان يكي مي شوند كه به قول معروف جيبشان يكي مي شود و جيب من و جيب تو معنا و مفهوم خود را از دست مي دهد و در حقيقت با خدا حساب مشترك دارند. يعني خداوند حساب مشتركي باز كرده است كه مي توانند از آن بهره ببرند و از آن حساب بردارند بدون آن كه محاسبه و بازخواست شوند؟
خداوند از مؤمنان خواسته است تا كارهايشان را خالص براي خدا انجام دهند و در اين كارها نيت خود را چنان كنند كه كسي ديگر را در آن وارد نسازند. از جمله درباره حج و قرباني كردن در آن مي فرمايد كه شما برويد در مكه قرباني كنيد و آن قرباني را به خدا بدهيد و خالصانه عمل كنيد و كسي را شريك خدا نگيريد. سپس دستور مي دهد كه اين خون و گوشت را در راه خدا بريزيد. آن گاه مي فرمايد حال كه اين مال خداست آن را به فقيران و بينوايان دهيد. اين گونه است كه همه بيگانگان مي شوند عيال خدا كه حق دارند از مال الله بخورند و از آن بهره برند.
اما از اين گروه مهم تر و ارزش مندتر در نزد خداوند كساني ديگر هستند. هرچند كه آنان خود از يك نظر با اين گروه مشاركت دارند و هر دو فقير و بي نوايند ولي اين گروه به جهت ويژگي خاصي در نزد خداوند از ارزش و اعتبار بيش تري برخوردارند. اينان اين محبوبيت ويژه را به خاطر فقر و بي نوايي خود به دست نياورده اند بلكه از آن روست كه اين فقر و بي نوايي به جهت كاري كه كرده اند بر آنان تحميل شده است. اينان تنها به خاطر عشق و دوستي خداوند گرفتار فقر و فلاكت شده اند و اين گونه بي نوايي بر آنان فشار آورده است. اينان كساني هستند كه در راه خدا و به عشق توحيد از زادگاه خويش رانده شده اند و تنها به خاطر خدا و به دستور او كه گفته بود زمين خدا گسترده است و در آن كوچ كنيد و گرفتار بت پرستي نشويد و خداپرستي خود را حفظ كنيد تن به ترك زادگاه مالوف خود داده اند. اكنون اينان به خاطر اين كار بزرگ و عمل خداپسندانه خود محبوب خدا شده اند و خداوند آنان را در حساب ويژه خود وارد كرده است. اين حساب ويژه با حساب مشترك پيشين اين فرق را دارد كه در اين جا بي نوايان مهاجر تنها در مصرف و يا در پولي و يا غذايي سهيم نشده اند بلكه در اصل مالي با خدا شريك شده اند و خداوند زمين و مال ماندني و پايدار را به حساب آنان ريخته است.
خداوند در آيه7 سوره حشر از پيامبرش(ص) مي خواهد به مردم بگويد زمين هايي كه بدون جنگ به دست آمده است را تقسيم كنند قسمتي را به خدا دهند و سهمي را براي خود بردارند و سهمي را به فقراي خويشان خود دهند. آنگاه موارد ديگري را نيز برمي شمارد و در پايان مي فرمايد: آن سهمي كه خاص خداوند است از آن مهاجران بي نوايي است كه به خاطر دين خدا از خانه ها و زادگاهشان رانده شده و مهاجرت كرده اند اينان تنها كساني هستند كه با خدا حساب مشترك ويژه دارند و مي توانند از اين حساب مشترك بردارند.
بنابراين دانسته مي شود كه مهاجرت در راه خدا و مبارزه در راه او تا چه اندازه ارزش و اعتبار دارد كه خداوند بي نوايي ايشان را از مال خاص خود برطرف مي سازد. بنابراين نمي بايست ارزش مهاجرت را دست كم گرفت و كساني كه براي رسيدن به توحيد و دفاع از توحيد از زادگاهشان كوچ مي كنند و در اين راه بي نوا مي گردند به عنوان عيال الله مي توانند از حساب مشترك ويژه خدا بردارند.
