در انديشه ي سياسي اجتماعي اسلام انسان آزاد و مختار است و از اين رو است که مسول کارهايي است که انجام مي دهد.
مسئوليت پذيري انسان در عين آزاد بودن او با توجه به مسئله ي آزادي انتخاب موجب مي شود تا به رشد در همه ي ابعاد انساني دست يابد. مسئله ي اشتباه و خطا يکي از عوامل موثر در رشد انسان به شمار مي آيد، زيرا با درک اشتباه و خطا و جبران آن قابليت هاي بالقوه خود را به فعليت مي رساند. نقش انتخاب آزاد در فرايند رشد امري غيرقابل انکار است. انديشمندان بزرگ اسلامي بر پايه ي کلام عقلاني شيعي بر اين مسئله در همه ي عرصه ها تاکيد ورزيدند. نمونه ي آن را در مسئله ي آزادي انتخابات حاکمان و مجالس شورا و خبرگان مي توان يافت. از آن ميان به ديدگاه شهيد مطهري در اينجا اشاره مي شود. وي مي فرمايد:
اگر شما بخواهيد اين را به مردم تحميل بکنيد و بگويد شما نمي فهميد و بايد حتما فلان شخص را انتخاب بکنيد ، اينها تا دامنه قيامت مردمي نخواهند شد که اين رشد اجتماعي را پيدا کنند. اصلا بايد آزادشان گذاشت تا فکر کنند، تلاش کنند، آن که مي خواهد وکيل بشود، تبليغات کند، آن کس که هم مي خواهد انتخاب کند، مدتي مردد باشدکه او را انتخاب بکنم يا ديگري را او فلان خوبي را دارد، ديگري فلان بدي را دارد. يک دفعه انتخاب کند، بعد به اشتباه خود پي ببرد، باز دفعه ي دوم و سوم تا تجربياتش کامل بشود و بعد به صورت ملتي در بيايد که رشد اجتماعي دارد و الا اگر به بهانه ي اين که اين ملت رشد ندارد بايد به او تحميل کرد، آزادي را براي هميشه از او بگيرد، اين ملت تا ابد غير رشيد باقي مي ماند. رشدش به اين است که آزادش بگذاريم، و او در آن آزادي ابتدا اشتباه هم بکند، صد بار هم اگر اشتباه بکند باز بايد آزاد باشد.( شهيد مرتضي مطهري، پيرامون جمهوري اسلامي، صفحه ي80 و 81 )
ونيز مي فرمايد:
اگر به مردم درمسايلي که بايد در آن ها فکر کنند از ترس اينکه اشتباه بکنند، به هر طريقي آزادي فکري ندهيم يا روحشان را بترسانيم که در فلان موضوع ديني يا مذهبي مبادا فکري بکني، که اگر فکر بکني و يک وسوسه ي کوچک به ذهن تو بيايد، به سر در آتش جهنم فرو مي روي، اين مردم هرگز فکرشان در مسايل ديني رشد نمي کند و پيش نمي رود. ديني که از مردم در اصول خود تحقيق مي خواهد( و تحقيق هم يعني به دست آوردن مطلب از راه تفکر و تعقل) خواه ناخواه براي مردم آزادي فکر قايل است.(همان صفحه ي 122)
