آثار طهارت ظاهری در روح و روان انسان

طهارت به معنای پاکی و پاکیزگی یکی از مباحث در حوزه بهداشت تن و روان است. انسان به سبب فطرت پاک و وجود عقل، گرایش ذاتی به آن چیزی دارد که پاکی دانسته می شود و از هر گونه پلید پرهیز و اجتناب می کند. در فقه اسلامی که مبتنی بر فطرت و عقل سلیم است، به مساله طهارت در همه حوزه ها به ویژه تن و روان اهمیت ویژه ای داده شده و نخستین کتاب یعنی موضوع در کتب فقهی در رابطه طهارت است. البته در مباحث اخلاقی نیز یکی از مهم ترین مسایل طهارت روان است که در قالب مباحث تزکیه بدان پرداخته می شود؛ چرا که از نظر اسلام طهارت و پاکی روان هدف نهایی است.

نویسنده در این مطلب با مراجعه به آموزه های قرآنی بر آن است تا نقش طهارت ظاهری را در تزکیه نفس و طهارت روح و روان آدمی بیان کند. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.

از طهارت ظاهری تا طهارت باطنی

مساله پاکی و پاکیزگی در اسلام از مهم ترین مسایل شمرده می شود؛ چرا که این مساله تنها به سلامت تن و صحت آن بستگی ندارد؛ بلکه از نظر اسلام به سبب تاثیر متقابل ظاهر و باطن، آثار آن به سلامت تن محدود نمی شود، بلکه می تواند همه بخش های زندگی بشر را تحت تاثیر مستقیم یا غیر مستقیم خود قرار دهد و خوشبختی و بدبختی بشر را رقم زند.

در اسلام وقتی از طهارت سخن به میان می آید تنها محدود به بهداشت تن و محیط زیست نمی شود بلکه دامنه بس فراتر را در بر می گیرد؛‌ چرا که از نظر اسلام حوزه روان آدمی مهم تر از حوزه تن است و بهداشت روان و سلامت و پاکیزگی آن از اهمیت بیش تری برخوردار است. این گونه است که طهارت در آموزه های اسلامی به دو قسم طهارت ظاهری و باطنی یعنی طهارت جسمانی و نفسانی دسته بندی می شود.(مفردات الفاظ قرآن کریم، راغب اصفهانی، ص 525، «طهر»)

اسلام در هر دو بخش طهارت جسم و نفس، آموزه های دستوری بسیاری دارد. این آموزه های دستوری بر آن است تا انسانی با سلامت جسم و روح داشته باشیم که بتواند به عنوان خلیفه الهی در هستی عمل و فعالیت کند و مظهر الوهیت و ربوبیت الهی باشد.

هم چنین در اسلام، اسبابی که طهارت ظاهری و باطنی را موجب می شود مورد توجه قرار گرفته است. از همین روست که در طهارت فقهى و شرعى به اسبابی اشاره شده که بدان طهارت به دست می آید. از جمله این اسباب و عوامل به وضو، غسل، تيمّم و يا از طريق شستن و از بين بردن نجاست و مانند آن اشاره شده است( الميزان، ج 12، ص 236)، چنان که در طهارت باطنی و تزکیه روان و طهارت نفسانى و اخلاقى، عواملی چون رهایی از تکبر و غرور و عجب و مانند آن توجه داده شده است.

از نظر اسلام طهارت ظاهری و باطنی هر دو مهم است و خداوند در بیان ارزش گذاری آن ها و نیز تشویق و ترغیب مردمان برای کسب طهارت و پاکیزگی، آن را پاکیزگان را محبوب خود دانسته و در حقیقت طهارت را عامل محبوبیت در نزد خود بر شمرده است.(بقره، آیه 222؛ توبه، آیه 108)

علامه طباطبایی در ذیل آیه 222 سوره بقره می نویسد که مراد از طهارت در آيه، اعمّ از طهارت ظاهرى و معنوى است. (الميزان، ج 1 – 2، ص 211) این بدان معناست که پاکیزگی در هر دو بخش از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ چرا که ظاهر و باطن ممکل یک دیگر بوده و تاثیرات متقابل به جا می گذارند.

به سخن دیگر، طهارت ظاهری تاثیراتی مهم و شگفتی در باطن و نفس انسان به جا می گذارد و این گونه نیست که مثلا طهارت از نجاست تنها موجب پاکیزگی تن شود و طهارت لباس و پاکی آن تنها در همان محدوده ظاهر و جسم باقی بماند؛ بلکه همان گونه که نجاست آن موجب آزار و اذیت جسم می شود و بیماری را سبب می شود، موجب اشمئزاز و ناراحتی روان آدمی می شود.

به عنوان نمونه از آیه 11 سوره انفال بر می آید که چگونه طهارت ظاهری موجب می شود تا انسان از وسوسه های شیطانی رهایی یابد و بستر و فضای مناسب تاثیرگذاری ابلیس و شیاطین کاهش یابد.

در این آیه به این مطلب اشاره شده که در جنگ بدر، كفّار بر مسلمانان پيشى گرفتند و به آب دسترسى يافتند، ولى مسلمانان در تلهايى از رمل جاى گرفتند و در هنگام خواب، محتلم شده و محدث و جنب شدند. در این هنگام بود که شيطان آنان را وسوسه كرد كه دشمن شما بر آب پيشى گرفتند و شما با جنابت نماز مى خوانيد، لذا خداوند باران فرستاد تا غسل جنابت كنند و از حدث پاك شوند. (مجمع البیان، ج 3 – 4 ، ص 808) از این آیه به دست می آید که طهارت ظاهری چگونه می تواند فرصت را ابلیس وشیاطین بگیرد و اجازه ندهد که وسوسه کنند و یا وسوسه هایشان تاثیری بگذارد.

در روایات معراجی به این نکته اشاره شده که چگونه وسوسه شیطان و فریب حضرت آدم(ع) موجب شده تا این عمل واجب شود تا انسان ها از وسوسه شیطان با وضو ساختن رهایی یابند. روایت است که يک نفر يهودي به محضر مبارک رسول گرامي اسلام صلي الله عليه واله وسلم آمد، و سوالاتي را از آن حضرت پرسيد و يکي از آن پرسش ها اين بود که براي چه اين اعضاي چهار گانه بدن که تميزترين اعضاي بدن هستند در وضوء شسته مي شود؟ آن حضرت صلي الله عليه واله وسلم فرمود: وسوسه شيطان در حضرت آدم عليه السلام باعث شد که آن حضرت به آن درختي که نبايد نزديک شود، نزديک شد و نگاهي به آن درخت انداخت و در اثر آن نگاه حجب و حياء (حضرت آدم عليه السلام) رفت، سپس به طرف آن درخت آمد و اين اولين قدمي بود که به طرف خطا بر داشته شد. بعد حضرت آدم عليه السلام از ميوه آن درخت خورد و در اثر اين خوردن زينت و لباس از بدنش برداشته شد، و او در اين حالت دستش را روي سرش گذاشت و شروع به گريه کرد، بعد از آن که خداوند بزرگ توبه حضرت آدم عليه السلام را قبول کرد، اما بر او و فرزندانش شستن اين اعضاي چهارگانه را واجب کرد، دستور داد که صورت را بشويد به خاطر اين که نگاه کرد به آن درخت، و امر کرد به شستن دو دست تا آرنج براي اين که با دو دستش از ميوه آن درخت خورد، و دستور داد به مسح سر، براي اين که دستي را که ميوه با آن خورده بود روي سرش گذاشت، و مسح پاها به خاطر آن بود که به وسيله آن ها به طرف خطا رفت.( علل الشرايع: ج 1، ص 325، باب 191. من لايحضره الفقيه: ج 1، ص 24. تفسير نورالثقلين: ج 1، ص 596 وسايل الشيعه: ج 1، ص 278. بحار الانوار: ج 77، ص 229 با کمي تفاوت)

طهارت از نجاست اصغر و اکبر یعنی بول و غائط و جنابت در کنار طهارت لباس (مدثر، ایات 4 و 5) و محیط زیست و مانند آن، هم موجب سلامت و صحت جسم است و هم بر نفس و روان آدمی تاثیر دارد که در ایات و روایات بسیاری بر آن تاکید شده است. در حقیقت طهارت ظاهری تاثیرات خود را بر باطن انسان نیز به جا می گذارد.

به عنوان نمونه پیامبر گرامی(ص) در بیان تاثیرات طهارتی که با وضو به دست می آید می فرماید::اَكثِر مِن الطَّهورِ يَزِدِ اللّه‏ُ فى عُمُرِكَ؛ وضو زياد بگير تا خداوند، عمرت را زياد كند.(امالى مفيد، ص 60، ح 5)

این تاثیر در افزایش عمر که به سبب وضو گرفتن ایجاد می شود می تواند از طریق بهداشتی باشد که با وضو گرفتن به دست می اید و هم می تواند به سبب آثاری باشد که از طریق وضو در روان آدمی پدیدار می شود؛ زیرا وضو موجب آرامش روح و روان آدمی است و آتش درون آدمی را خاموش می کند. آن حضرت (ص) هم چنین در این باره فرموده است: اِنَّ الغَضَبَ مِنَ الشَّيطانِ وَاِنَّ الشَّيطانَ خُلِقَ مِنَ النّارِ وَاِنَّما تُطفَأُ النّارُ بِالماءِ فَاِذا غَضِبَ اَحَدُكُم فَليَتَوَضَّ؛خشم از شيطان و شيطان از آتش آفريده شده است و آتش با آب خاموش مى شود، پس هرگاه يكى از شما به خشم آمد، وضو بگيرد.(نهج الفصاحه، ح 660)

می دانیم که اضطرابات و هیجانات شدید از جمله خشم می تواند بر جسم و روان آدمی تاثیرات زیانباری را به جا گذارد. بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری زخم معده به سبب هیجانات شدید و ناراحتی های روحی و روانی و غم و غصه و اندوه پدید می اید، طهارتی که از طریق وضو گرفتن ایجاد می شود موجب آن است که خشم و اندوه و مانند آن در انسان فرو نشیند و همین مساله خود موجب می شود تا انسان دچار بیماری های جسمانی نشود که در نتیجه آن موجب افزایش عمر است.

البته این یک تحلیلی علمی و بهداشتی است که مبتنی بر ظواهر بیان شده است؛ اما با توجه به این که آموزه های اسلامی فراتر از علل و اسباب مادی به اسباب و علل فرامادی نیز توجه می دهد معلوم است که مراد از افزایش عمر تنها در دایره آن چه گفته شد نیست، بلکه در این جا اسباب فرامادی نیز تاثیر خود را در افزایش عمر به جا خواهد گذاشت؛ چنان که در پرداخت زکات و یا عدم پرداخت آن، سخن از افزایش یا کاهش بارندگی و افزایش و یا کاهش بیماری و قحطی و مانند آن است و خداوند به صراحت تقواپیشگی مردمان و جامعه را عامل افزایش برکات و کفر و بی تقوایی را عامل ناامنی و کاهش برکات آسمانی و زمینی دانسته است.(اعراف، ایه 96؛ نحل، آیه 112)

آثار جسمانی و نفسانی طهارت ظاهری

چنان که گذشت طهارت ظاهری در باطن انسان می تواند تاثیرات مستقیم و غیر مستقیمی به جا گذارد. البته این تاثیرگذاری تنها محدود به تاثیرات اسباب ظاهری نیست،‌بلکه به سبب تاثیراتی است که چشم عادی و علوم ظاهری نمی تواند آن ها درک و تحلیل وتبیین نماید. از این روست که برای بسیاری درک این معنا که چگونه گناه موجب زلزله یا بلایای طبیعی می شود، سخت و دشوار است و آن را خرافه ای بیش نمی دانند. در حالی که بر اساس آموزه های قرآنی،‌ هر عملی در دنیا تاثیرات شگرف و مستقیمی به جا می گذارد و این گونه نیست که هیچ ارتباطی میان کاهش بارندگی و فقدان برکت در زندگی با گناه یا تقوای آدمی و جامعه نداشته باشد.

به هر حال، تاثیرات طهارت ظاهری محدود به تاثیر اسباب ظاهری نیست، بلکه فراتر از آن است، چنان که در آیات و روایات به آن توجه داده شده است.

البته برای این که طهارت ظاهری تاثیرات کامل خود را بگذارد مراعات آداب آن نیز مهم است. در روایات آدابی به کسب طهارت ظاهری بیان شده که می بایست بدان ها توجه داشت. از جمله این آداب وضو گفتن بسمله است. در روایت است که پيامبر(ص) فرمود: اَلتَّسْميَةُ مِفْتاحُ الْوُضوءِ و مِفْتاحُ كُلِّ شَيءٍ؛بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم، كليد وضو و كليد هر چيزى است.(مستدرك الوسائل، ج1، ص 323)

اگر این امور و آداب در طهارت ظاهری و اسباب آن مراعات شود امید آن است که آثار و برکات آن را در تمام زندگی یعنی در جسم و نفس خودمان مشاهده کنیم.

1. اندوه زدایی: از جمله آثار و برکات وضو به عنوان یک سبب در طهارت ظاهری می توان به از میان بردن غم واندوه از شخص اشاره کرد. یعنی وضو همان گونه که موجب می شود تا خشم آدمی را فرونشاند و از برکات آن بهره مند شود،‌هم چنین موجب می شود تا اندوه از دل برود.از پیامبر گرامی(ص) روایت است که در باره این تاثیر وضو در روح و روان آدمی می فرماید: اَلْعَبد… إِنْ قالَ فى أوَّلِّ وُضوئِهِ بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ طَهُرَت أعضاؤُهُ كُلُّها مِنَ الذُّنوبِ؛ اگـر بنـده‏اى… در ابتداى وضويش، بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم بگويد همه اعضايش از گناهان پاك مى‏شود.(تفسير الامام العسكرى عليه‏السلام ، ص 521)

امام صادق عليه‏السلام نیز در این باره می فرماید: ما يَمْنَعُ اَحَدَكُمْ اِذا دَخَل عَلَيْهِ غَمٌّ مِنْ غُمُومِ الدُّنْيا اَنْ يَتَوَضَّاَ ثُمَّ يَدْخُلَ مَسْجِدَهُ وَ يَرْكَعَ رَكْعَتَينِ فَيَدْعُوَ اللّه‏َ فيهِما؟ اَما سَمِعْتَ اللّه‏َ يَقُولُ: «وَاسْتَعينوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»؟ چه چيز مانع مى‏شود كه هر گاه بر يكى از شما غم و اندوه دنيايى رسيد، وضو بگيرد و به سجده‏گاه خود رود و دو ركعت نماز گزارد و در آن دعا كند؟ مگر نشنيده‏اى كه خداوند مى‏فرمايد: «از صبر و نماز مدد بگيريد»؟ (تفسير عياشى، ج 1، ص 59، ح 39)

در حالت های فیلسوف بزرگ اسلامی، صدرالدین شیرازی (معروف به ملاصدرا) نوشته اند که: ایشان به نماز و نافله و عبادت و تهجد، بسیار پای بند بود، ایشان در زمان صفویه زندگی می کرد و به امر حاکمان و دسیسه حاسدان از شیراز به روستایی دور افتاده به نام «کَهَک» در قم تبعید شد.

ملاصدرا در این شهر به تفکر و تألیف و تهجّد و ریاضت مشغول بود. هرگاه برای ایشان مشکل علمی پیش می آمد و یا در حلّ یک قاعده فلسفی فرو می ماند از کهک به قم می آمد و برای حل مشکلات علمی دو رکعت نماز می خواند و از روح مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها استمداد می جست.

2. رهایی از وسوسه شیطان: این مطلب به تفصیل در قبل با آیات و روایات بیان شد که از جمله آیه 11 سوره انفال و روایات معراجی بود که از پیامبر(ص) نقل شد.

3. رهایی از خشم: چنان که گذشت یکی از عوامل خشم زدایی از انسان طهارت و وضو گرفتن است. پیامبر گرامی(ص) در این باره فرموده است: اِنَّ الغَضَبَ مِنَ الشَّيطانِ وَاِنَّ الشَّيطانَ خُلِقَ مِنَ النّارِ وَاِنَّما تُطفَأُ النّارُ بِالماءِ فَاِذا غَضِبَ اَحَدُكُم فَليَتَوَضَّ؛خشم از شيطان و شيطان از آتش آفريده شده است و آتش با آب خاموش مى شود، پس هرگاه يكى از شما به خشم آمد، وضو بگيرد.(نهج الفصاحه، ح 660)

4. نماز و ذکر دایم: از دیگر آثار وضو و طهارت ظاهری می بایست به قرار گرفتن شخص به عنوان ذاکر و نمازگزار دایمی اشاره کرد. خداوند از انسان ها خواسته است که همواره به نماز و ذکر الله مشغول باشند تا دل هایشان آرامش و اطمینان یافته و از زندگی آسانی برخوردار باشند.(رعد، آیه 28؛ طه، آیه 124) برای تحقق این مهم وضو یکی از اسبابی است که آدمی را دایم الذکر و الصلاه می کند. امام صادق عليه‏السلام در این باره می فرماید :مَن تَطَهَّرَ ثُم أوَی إلَی فِراشِهِ باتَ وَ فِراشُهُ کَمَسجدِهِ وَ إن ذَکَرَ أنَّه لَیسَ عَلَی وَضَوء فَتَیَمَّمَ مِن دِثارهِ کائِناً ما کانَ لَم یَزَل فی الصَلاةَ وَ ذِکرِ الله.هر که با طهارت به بستر رود، آن شب بشتر او به منزله مسجد اوست و اگر یادش آمد که وضو ندارد به همان رو انداز خود -هر چه می خواهد باشد- تیمم کند که اگر چنین کرد پیوسته در نماز و ذکر خداوند خواهد بود.(بحار الانوار ج73 ص 183) از پیامبر(ص) نیز در این باره روایت است که فرمود: من باب على طهر فکانما احیى اللیل ؛ کسى که شب را با وضو بیارامد، گویى که تمام شب را به احیاء و عبادت گذرانده است . (وسائل الشیعه ، ج ۱، ص ۲۶۶)

5. رهایی از بیمارهای بی درمان یا سخت درمان چون جذام: امام رضا (ع) درباره تاثیر طهارت با آب در رفع این بیماری می فرماید : و مَنِ اغتَسَلَ مِنَ الماءِ الَّذى قَدِ اغتُسِلَ فيهِ فَاَصابَهُ الجُذامُ فَلا يَلومَنَّ اِلاّ نَفسَهُ ؛هر كس با آبى غسل كند كه پيش‏تر در آن غسل شده است و به جذام مبتلا شود، كسى را جز خود سرزنش نكند. (كافى، ج 6، ص 503، ح 38)

6. افزایش عمر: چنان که گذشت پیامبر گرامی(ص) درباره این تاثیر وضو و طهارت ظاهری فرموده است:اَكثِر مِن الطَّهورِ يَزِدِ اللّه‏ فى عُمُرِكَ؛ وضو زياد بگير تا خداوند، عمرت را زياد كند.(امالى مفيد، ص 60، ح 5)

7. رهایی از آثار گناه : باعث شستشوی گناهان: رسول خدا (ص) در این باره فرموده است: «انّ العبد اذا توضّا فغسل وجهه تناثرت ذنوب وجهه، و اذا غسل یدیه الی المرفقین تناثرت عنه ذنوب یدیه، و اذا مسح براسه تئاثرت عنه ذنوب راسه، و اذا مسح رجلیه تناثرت عنه ذنوب رجلیه، و ان قال فی اوّل وضوئه « بسم الله الرّحمن الرّحیم» طهرت اعضاوه کلّها من الذّنوب؛ هنگامی که نمازگزار وضو می گیرد آثار و برکاتی به دنبال دارد از جمله وقتی که صورتش را می شوید آثار گناهان از چهره اش زدوده می شود، و زمانی که دو دستش را تا آرنج (مرفق) می شوید گناهانی که بوسیله دست هایش انجام داده از بین می رود، و آن وقت که سرش را مسح می کشد معصیّت هایی که بوسیله سرش انجام داده زدوده می شود، و آن وقت که پاهایش را مسح می کشد گناهانی که به کمک پاهایش انجام داده است از بین خواهد رفت، اگر کسی در اوّل وضو گرفتن « بسم الله الرّحمن الرّحیم » را (با دقّت و فهمیدن معنایش) بگوید تمام اعضایش از گناهان پاک می شود. (وسايل الشيعه: ج1، ص 297. جامع الاحاديث: ج 11، ص 148 از شيخ عبدالروف بن محمد المناوي،‌ شبیه این حدیث را مسلم در کتاب صحیح ، ج 1، ص 215، حدیث244 آورده است که آن حضرت می فرماید: إِذَا تَوَضَّأَ الْعَبْدُ الْمُسْلِمُ أَوْ الْمُؤْمِنُ فَغَسَلَ وَجْهَهُ خَرَجَ مِنْ وَجْهِهِ كُلُّ خَطِيئَةٍ نَظَرَ إِلَيْهَا بِعَيْنَيْهِ مَعَ الْمَاءِ أَوْ مَعَ آخِرِ قَطْرِ الْمَاءِ فَإِذَا غَسَلَ يَدَيْهِ خَرَجَ مِنْ يَدَيْهِ كُلُّ خَطِيئَةٍ كَانَ بَطَشَتْهَا يَدَاهُ مَعَ الْمَاءِ أَوْ مَعَ آخِرِ قَطْرِ الْمَاءِ فَإِذَا غَسَلَ رِجْلَيْهِ خَرَجَتْ كُلُّ خَطِيئَةٍ مَشَتْهَا رِجْلَاهُ مَعَ الْمَاءِ أَوْ مَعَ آخِرِ قَطْرِ الْمَاءِ حَتَّى يَخْرُجَ نَقِيًّا مِنَ الذُّنُوبِ)

8. آثار ملکوتی در پیشگاه خداوندی : امام رضا عليه السلام در باره برخی از آثار طهارت ظاهری در ملکوت و آینده بشر فرموده است: الوضوء الّتي من اجلها صار غسل الوجه و الذّرا عين و مسح الرّاس و الرّجلين فلقيامه بين يدي الله عزّ و جل و استقباله ايّاه بجوارحه الظّاهرة و ملاقاته بها الکرام الکاتبين، فغسل الوجه للسجود و الخضوع و غسل اليدين ليقلبهما و برغب بهما و يرهب و يتبتل، و مسح الراس و القدمين، لانهما ظاهران مکشوفان يستقبل بهما في کلّ حالاته و ليس فيهما من الخضوع و التّبتّل ما في الوجه و الذّراعين؛ وضوئي که براي آن شستن صورت و دست ها و مسح سر و پاها لازم شده علّتش آن است که نمازگزار در پيشگاه خداوند بزرگ قرار مي گيرد و با اين اعضاي ظاهري (مثل صورت و دست و پا و…) در برابر حق تعالي مي ايستد و با همين اعضاي بدن فرشتگان بزرگ که نويسنده اعمالند ملاقات مي کند. بنابراين شستن صورت براي سجده و فروتني در برابر ذات اقدس الهي است. و شستن دست ها براي آن است که آنها از آلودگي ظاهري و باطني مثل گناه پاک شوند تا بتواند آن دو را با حالت اميد به فضل خداوند سبحان و ترس از عاقبت گناهش به درگاه خداي بزرگ بلند کند. و مسح سر و پاها براي اين است که آن دو ظاهر و آشکاراند و در تمام لحظاتش بايد با فکر و پاهاي غير آلوده متوجّه خداوند بزرگ باشد. و آن فروتني و حالت معنوي که در صورت و دست ها در هنگام عبادت است در سر و پاها نيست.( عيون اخبار الرضا عليه السلام: ج 2، ص 89 و 104. علل الشرايع: ج 1، ص 325، باب 191. وسايل الشيعه: ج 1، ص 277)

9. رهایی از آتش دوزخ: پیامبر(ص) با اشاره به برخی از آداب وضو به تاثیر آن توجه داده و می فرماید:خللوا بین اصابعکم لایخلل الله بینها بالنار ؛ هنگام وضو میان انگشتان خود فاصله دهید تا خدا به وسیله آتش میان آنها را فاصله ندهد. (نهج الفصاحه ، ص ۳۰۶)

10. ایمان: پیامبر(ص) در این باره می فرماید: الوضوء نصف الایمان ؛ وضو گرفتن نیمى ازایمان است . (بحارالانوار، ج ۸۰، ص ۲۳۸)

11. نورانیت باطنی: پیامبر(ص) در این باره می فرماید: الوضوء على الوضوء نور على نور ؛ وضوى پس از وضو بسیار پسندیده است . (محجة البیضاء، ج ۱، ص ۳۰۲) در حقیقت وضو نور است که تجدید وضو نور بر نورانیت باطن انسان خواهد بود. آن حضرت هم چنین می فرماید: امتى الغر المحجلون من اثار الوضوء یوم القیامة ؛ امت مرا دست و پاى نورانى باشد روز قیامت ، از آثار وضوء که در دنیا گرفته باشد. (شهاب الاخبار، ص ۱۲۲)

12. پذیرش توبه : از پیامبر(ص) روایت است که درباره تجدید وضو و آثار آن فرموده است: من جدد وضوءة من غیر حدث جدد الله توبته من غیر استغفار ؛ هرکس وضویش را بدون اینکه باطل شود تجدید کند، خداوند توبه اش را بدون استغفار تجدید مى کند. (محجة البیضاء، ج ۱، ص ۳۰۲)

13. لقای الهی و برکت در زندگی و آثار دیگر : خداون سبحان در معراج به رسول خدا صلي الله عليه واله وسلم فرمود: « يا محمد خذ ذلک الماء فاغسل به وجهک، و علمه غسل الوجه فانّک تريد ان تنظر الي عظمتي و انت طاهرّ، ثمّ اغسل دراعيک اليمين و اليسار و علمه ذلک فانّک تريد ان تتلقّي کلامي، و امسح بفضل ما في يديک من الماء راسک و رجليک الي کعبيک و علمه المسح براسه و رجليه، و قال: اني اريد ان امسح راسک وابارک عليک فاما المسح علي رجليک فانّي اريد ان اوطئک موطئاً لم يطاه احد من قبلک و لايطاه غيرک فهذا علّة الوضوء و الاذان؛ اي محمّد، اين آب را بگير و با آن صورتت را بشوي و به ديگران و امّتت بياموز، زيرا تو با اين صورت مي خواهي عظمت و بزرگي مرا بنگري، در حالي که (با وضوء گرفتن) پاک و طاهر مي گردي ( و لازمه نگاه به عظمت و بزرگي حقّ تعالي پاک بودن چشم و صورت از هر نوع آلودگي ظاهري و باطني است).سپس دست راست و چپت را بشوي و به ديگران ياد بده، زيرا تو با دو دستت مي خواهي کلام و سخن مرا از طريق وحي بگيري، و با آب اضافي دست ها، سر و پاهايت را تا بر آمدگي مسح بکش و به ديگران هم ياد بده، زيرا من مي خواهم با مسح سر به تو تبريک بگويم (زيرا مسح سر باعث خير و برکت و پاک شدن فکر و ذهن انسان از گناهان مي گردد) و با مسح پا مي خواهم (پاک شوي) و قدم هايت را در جايي قرار دهم که تا به حال هيچ کس غير تو در آن (مکان مقدّس) قدم ننهاده و اين است علّت وضوء و اذان . (علل الشرايع: ج 2، ص 8، باب 1)